Ένα μαγικό ταξίδι με τα χριστουγεννιάτικα έθιμα του κόσμου

Ο Δεκέμβριος, ο πιο εορταστικός μήνας του χρόνου, έφτασε. Φέτος είναι εντελώς διαφορετικός σε σχέση με κάθε άλλη φορά κι όχι μόνο για εμάς, αλλά για ολόκληρο τον κόσμο. Για το λόγο αυτό χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ ένα θαύμα. Ας ρίξουμε γύρω μας τη μαγική ασημόσκονη, κι ας την αφήσουμε να μας ταξιδέψει σε όλες τις γωνιές του κόσμου, να δούμε τα Χριστούγεννα από μια άλλη οπτική… Να μάθουμε τα χριστουγεννιάτικα ήθη και έθιμα άλλων λαών… Στο βιβλίο του Ιουλίου Βερν “Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες” ο Φιλέας Φογκ έκανε το γύρο του κόσμου σε 80 ημέρες. Ας βάλουμε κι εμείς το δικό μας στοίχημα κι ας ξεκινήσουμε το δικό μας μαγευτικό ταξίδι για το γύρο του κόσμου σε ένα άρθρο… Είστε έτοιμοι/ες; Ξεκινάμεεεεε………

Ευρώπη

Αγγλία Αυστρία Βέλγιο Γαλλία Γερμανία Δανία Ελλάδα Ελβετία Ιρλανδία
Ισλανδία Ισπανία Ιταλία Λετονία Λουξεμβούργο Νορβηγία Ολλανδία Ουαλία
Ουγγαρία Ουκρανία Πολωνία  Ρουμανία  Ρωσία  Σουηδία Τσεχία Φιλανδία

Αμερική      

Αργεντινή  Βενεζουέλα  Βραζιλία  Γουατεμάλα  Γροιλανδία
ΗΠΑ Ισημερινός  Καναδάς Κολομβία Μεξικό  Χιλή

Ωκεανία

Αυστραλία  Νέα Ζηλανδία   

Αφρική

Αιθιοπία   Νότια Αφρική

Ασία 

Ιαπωνία   Ινδία   Κίνα Φιλιππίνες

Ευρώπη 

Αγγλία

Στην Αγγλία, η παράδοση θέλει τους Άγγλους να αφήνουν, μπράντι για τον Άι Βασίλη και καρότα για τον Ρούντολφ, ενώ τα παιδιά κρεμούν χριστουγεννιάτικες κάλτσες, για να τις γεμίσει με γλυκά ο πατέρας των Χριστουγέννων. Για τους Άγγλους δεν νοείται εορταστικό χριστουγεννιάτικο τραπέζι χωρίς γαλοπούλα, κρεατόπιτα και χριστουγεννιάτικη πουτίγκα για καλή τύχη.

Τα παιδιά γράφουν γράμμα στον “Father Christmas”, όπου του δίνουν ευχές και του ζητούν το δώρο τους. Ρίχνουν το γράμμα μέσα στο τζάκι, ώστε ο καπνός να το πάρει μαζί του και από την καμινάδα να το οδηγήσει στον Βόρειο Πόλο. Την Παραμονή των Χριστουγέννων κρεμούν τα καλτσάκια τους στο τζάκι ή στα πόδια του κρεβατιού για να τα βρουν γεμάτα με μικρά δωράκια όταν ξυπνήσουν το πρωί. Η Αγγλική κλασσική διακόσμηση περιλαμβάνει φωτεινά κόκκινα Αλεξανδρινά γύρω από το τζάκι, καθώς και κλαδιά «γκι» που κρέμονται από την οροφή και, σύμφωνα με τη παράδοση, όποιος στέκεται κάτω απ’ αυτό πρέπει να ανταλλάξει φιλιά με αγαπημένα πρόσωπα.

Αυστρία

Στην Αυστρία ο δίδυμος αδερφός του είναι εξίσου διάσημος με αυτόν. Λέγεται Krampus και στην ουσία είναι το ακριβώς αντίθετο από τον γλυκό και αγαπημένο Άγιο μικρών και μεγάλων, αφού είναι ένας δαίμονας που παρακολουθεί τα παιδιά. Έτσι, ενώ τα παιδιά που έχουν μια καλή συμπεριφορά όλο τον χρόνο περιμένουν τα δώρα του Άγιου Βασίλη, στην Αυστρία τα παιδιά που ήταν άτακτα φοβούνται τον δαίμονα Krampus, ο οποίος τιμωρεί όσα ήταν κακά τη χρονιά που πέρασε, παίρνοντάς τα μαζί του στα σκοτεινά και βαθιά έγκατα της γης. Ο δαίμονας είναι μισός διάβολος και μισός κατσίκα και η φιγούρα του παραπέμπει σε παγανιστικές γιορτές του χειμερινού ηλιοστασίου. Αργότερα, ο Krampus έγινε μέρος των χριστιανικών παραδόσεων παράλληλα με τον εορτασμό του Άγιου Βασίλη. Εμφανίζεται επίσης σε κάρτες Χριστουγέννων σε όλη την Αυστρία, καθώς και σε άλλες γερμανόφωνες περιοχές κοντά στις Άλπεις. Για να τιμήσουν τον Krampus, όλες τις μέρες του Δεκεμβρίου θα δείτε κόσμο να τριγυρνάει με τρομακτικές μάσκες και κάθε χρόνο πραγματοποιείται και μεγάλη παρέλαση Krampus με το θέαμα να είναι ολίγον τι… τρομακτικό.

Βέλγιο

Στο Βέλγιο, τα Χριστούγεννα εορτάζονται με πλήθος παραστάσεων που σχετίζονται με τη Θεία Γέννηση. Κάνουν λιτανείες και υπαίθριες αγορές γιορτάζοντας έτσι τις Άγιες μέρες. Μπαίνουν στο πνεύμα των Χριστουγέννων από νωρίς, με την ημέρα του Sinterklaas και με τον πολύτιμο βοηθό του Zwarte Piet που μοιράζουν τα δώρα από σπίτι σε σπίτι. Τα παιδιά κρεμάνε τις κάλτσες των δώρων στο τζάκι και αφήνουν σανό και ζάχαρη για το άλογο του Sinterklaas.

Γαλλία

Τα Χριστούγεννα στη Γαλλία αποτελούν την εορταστική κορύφωση του έτους. Σε αντίθεση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες η εποχή προ των Χριστουγέννων είναι αρκετά σημαντική και πολύ οικογενειακή. Η παραμονή των Χριστουγέννων εδώ είναι εργάσιμη μέρα. Την παραμονή των Χριστουγέννων, τα παιδιά αφήνουν τα παπούτσια τους δίπλα από το τζάκι, για να τους τα γεμίσει με γλυκά και ξηρούς καρπούς ο Πατέρας των Χριστουγέννων (Pere Noel), που θα κατέβει από την καμινάδα καθώς κοιμούνται. O Pere Noel συνοδεύεται από ένα άλλο παππούλη τον Pere Fouettard, ο οποίος δέρνει ελαφρά τα παιδιά που ήταν άτακτα κατά τη διάρκεια του χρόνου. Ο Père Noël δίνει τα δώρα του στις 24 Δεκεμβρίου.

Το βράδυ η οικογένεια συγκεντρώνεται για ένα ολοκληρωμένο χριστουγεννιάτικο δείπνο. Μεγάλη σημασία στους εορτασμούς των Χριστουγέννων έχουν οι γαστρονομικές απολαύσεις. Το παραδοσιακό εορταστικό τραπέζι, το «Reveillon» (ρεβεγιόν) αποτελείται κυρίως από θαλασσινά και κυρίως από στρείδια. Ανήμερα στις 25 τρώνε την γαλοπούλα. Αυτό το έθιμο έχει περάσει σήμερα στα προγράμματα όλων των ξενοδοχειακών μονάδων της Ευρώπης και για την Πρωτοχρονιά. Οι Γάλλοι έχουν τα Αλεξανδρινά τα γνωστά κόκκινα λουλούδια. Τα αποκαλούν Le poinsettia ou étoile de Noël (Αστέρια των Χριστουγέννων). Τα χρησιμοποιούν για διακόσμηση εσωτερικών χώρων, καθώς και ως δώρο σε όλη τη διάρκεια των εορτών.

Γερμανία

Σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο όλοι μας στολίζουμε πλέον χριστουγεννιάτικο δέντρο, μια παράδοση που φέρεται να ξεκίνησε από την Γερμανία τον 16ο αιώνα. Συνηθίζουν να κρύβουν και ένα αγγουράκι τουρσί στα κλαδιά του δέντρου και όποιο παιδί το βρει, δεν…φτιάχνει pickle σος, αλλά κερδίζει δώρα που του μοιράζουν αυτοί που έκρυψαν το αγγουράκι. Υπάρχει και ο μύθος πως το έθιμο αυτό προέρχεται από την Ισπανία όταν δυο νεαρά αγόρια είχαν εγκλωβιστεί σε ένα βαρέλι με αγγουράκια τουρσί και τους έσωσε ο Άγιος Βασίλης, επαναφέροντας τους στη ζωή.

Στη Γερμανία, είναι ιδιαίτερα σημαντική η περίοδος των Χριστουγέννων. Αντί για τις κάλτσες τους, βγάζουν έξω τα παπούτσια τους. Περιμένουν ο Άι Βασίλης να τους τα γεμίσει με γλυκά. Από τις αρχές του Δεκέμβρη, τα παιδιά αφήνουν τα παπούτσια τους έξω και αν δεν ήταν καλά παιδιά τη χρονιά που πέρασε, αντί για γλυκά θα βρουν κλαδιά μέσα. Σε όλα τα σχολεία από το νηπιαγωγείο ως το γυμνάσιο γίνεται Χριστουγεννιάτικη εορτή με θεατρική παράσταση, ενώ τα παιδιά ανταλλάζουν δώρα. Το έθιμο αυτό ονομάζεται Wichteln και είναι αγαπητό και στις Χριστουγεννιάτικες γιορτές των μεγάλων. Κάθε ένας φέρνει ένα ή παραπάνω δωράκια τυλιγμένα στο χαρτί και τα βάζει μαζί με τα άλλα κάτω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο. Όταν έρθει η ώρα, ένας ένας με την σειρά περνάνε όλοι κάτω από το δέντρο και παίρνουν από ένα δωράκι μέχρι που να τελειώσουν. Οι εταιρείες διοργανώνουν Χριστουγεννιάτικο τραπέζι για όλους τους εργαζομένους. Το ίδιο και οι όμιλοι, και οι παρέες, οι οποίες συναντιούνται για την παραδοσιακή Χριστουγεννιάτικη εορτή.

Δίνουν ιδιαίτερη έμφαση και στο στόλισμα του σπιτιού… Γύρω από τα παράθυρα βάζουν ηλεκτρικά κεράκια ή λαμπιόνια και στα τζάμια τοποθετούν πολύχρωμες χριστουγεννιάτικες φιγούρες. Συνηθίζουν να στολίζουν στο εξωτερικό του σπιτιού φυσικό έλατο. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο το στολίζουν την παραμονή των Χριστουγέννων. Στα περισσότερα σπίτια κάτω από το δέντρο υπάρχει και η παραδοσιακή φάτνη. Το δέντρο είναι στολισμένο με φιγούρες (αγγελάκια κλπ), ή με μπαλίτσες και φωτίζεται με κεράκια αναμμένα ή με λαμπάκια. Τα δώρα τα βάζουν κρυφά κάτω από το δέντρο και δίπλα στην φάτνη, για να τα βρουν τα παιδιά επιστρέφοντας από την εκκλησία.

Επίσης, στη Γερμανία συναντάται συχνά το έθιμο του λεγόμενου Adventskranz. Πρόκειται για ένα κηροπήγιο από κλαδιά ελάτου που είναι πλεγμένα έτσι ώστε να σχηματίζουν ένα στεφάνι. Στο στεφάνι απάνω είναι τέσσερις θέσεις με κεριά, που συμβολίζουν τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα. Κάθε Κυριακή που τελειώνει η εβδομάδα, ανάβουν ένα κερί παραπάνω, μετρώντας αντίστροφα το χρόνο που απομένει για τον ερχομό των Χριστουγέννων. Δηλαδή τέσσερις βδομάδες πριν τα Χριστούγεννα ανάβουν ένα κερί, την επόμενη βδομάδα δύο, την μεθεπόμενη τρία και τελικά την τελευταία Κυριακή πριν τα Χριστούγεννα ανάβουν τέσσερα κεριά.

Ένα άλλο έθιμο της εποχής πριν τα Χριστούγεννα είναι το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο Adventskalender. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο με 24 θέσεις αριθμημένες από το 1 μέχρι το 24 και συμβολίζουν τις ημέρες του Δεκεμβρίου πριν από τα Χριστούγεννα. Οι θέσεις είναι κλεισμένες με πορτάκια. Κάθε μέρα ανοίγουν το αντίστοιχο πορτάκι και βρίσκουν μια έκπληξη που μπορεί να είναι ένα σοκολατάκι, ζαχαρωτό, παιχνίδι, κλπ…

Τα δώρα φέρνει το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων ο Βάιναχτσμαν (Weihnachtsmann) ή ο «Χριστούλης» (Christkind). Το έθιμο αυτό ξεκίνησε από τη Μεταρρύθμιση του Λούθηρου για να δώσουν μια πιο γιορταστική μορφή στην ημέρα της γέννησης του Χριστού.

Την ημέρα των Χριστουγέννων η οικογένεια γιορτάζει γύρω από το πλούσιο τραπέζι, ενώ την δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων οι συγγενείς μαζεύονται όλοι και γιορτάζουν όλοι μαζί το απόγευμα. Παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο φαγητό είναι η ψητή χήνα (Weihnachtsganz) με κόκκινο λάχανο (Rotkohl) και μπαλάκια από πατάτες (Klösse). Άλλα παραδοσιακά φαγητά είναι η πέστροφα και ο κυπρίνος. Για τις οικογένειες τα χριστουγεννιάτικα μπισκότα, το χριστουγεννιάτικο κέικ αποτελούν τα παραδοσιακά έθιμα της περιόδου. Χαρακτηριστικές είναι και οι χριστουγεννιάτικες αγορές στο κέντρο κάθε πόλης που εμφανίζονται από το πρώτο Σαββατοκύριακο του Δεκεμβρίου και τελειώνουν την παραμονή των Χριστουγέννων. Οι πάγκοι της Χριστουγεννιάτικης αγοράς έχουν γλυκά, στολίδια και ζεστό κόκκινο γλυκό κρασί με μπαχαρικά. Στις 6 Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Ζανκτ Νίκολαους (ο Άγιος Νικόλαος) που είναι παρόμοιος του Άγιου Βασιλείου ως προς το έθιμο των δώρων. Στην λαογραφική του έκδοση φέρνει δώρα στα καλά παιδιά, αλλά και ένα δεματάκι βέργες για να δείρει τα παιδάκια που δεν ήταν φρόνιμα.

Αμέσως μετά τα Χριστούγεννα συναντάμε το έθιμο των τριών μάγων. Από τις 27 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Ιανουαρίου, παιδάκια που είναι ντυμένα τρεις μάγοι πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν. Παριστάνουν τους τρεις μάγους που επιστρέφουν από την Βηθλεέμ. Όποιος ανοίξει την πόρτα τους δωρίζει γλυκά και ξηρούς καρπούς, ενώ δίνει λεφτά για τον έρανο που κάνουν. Σε αντάλλαγμα οι τρεις μάγοι γράφουν με κιμωλία τα αρχικά τους (δηλαδή Κάσπαρ, Μέχιορ και Μπαλτάζαρ) και το τρέχον έτος. Το γκράφιτι αυτό θεωρείται ότι φέρνει γούρι και γι’ αυτό δεν το σβήνουν, έτσι ώστε σε μερικά σπίτια συναντάμε τις υπογραφές των μάγων ολόκληρων δεκαετιών.

Δανία

Στη Δανία την περίοδο πριν από τα Χριστούγεννα φτιάχνονται πολλά χειροποίητα στολίδια για τη διακόσμηση των σπιτιών. Οι περισσότερες οικογένειες φτιάχνουν μόνες τους το παραδοσιακό Αλεξανδριανό στεφάνι με τέσσερα κεριά που συμβολίζουν τις τέσσερις Κυριακές μέχρι την ημέρα των Χριστουγέννων. Η περίοδος των Χριστουγέννων στη Δανία συνοδεύεται και από τα απαραίτητα και πολύ σκανταλιάρικα καλικαντζαράκια τα «Julenisser». Εκτός από το στεφάνι για τη σύνθεση του οποίου χρησιμοποιούνται μικρά κόκκινα ή μπεζ Αλεξανδριανά, κλαδιά και λαμπερά στολίδια υπάρχει και το «έθιμο του κεριού» που είναι ιδιαίτερα αγαπητό στα παιδιά και χρησιμεύει σαν ημερολόγιο. Κάθε παιδί έχει ένα κερί το οποίο χωρίζεται με οριζόντιες γραμμές ή νούμερα στις μέρες που αντιστοιχούν μέχρι τα Χριστούγεννα. Κάθε μέρα το κερί ανάβεται μέχρι να πλησιάσει η επόμενη γραμμή. Έτσι φθάνει η μέρα που θα πάρει και το δώρο του.

Η παραμονή των Χριστουγέννων γιορτάζεται με το παραδοσιακό τραπέζι μεταξύ των συγγενών. Ένα μεγάλο αμύγδαλο κρύβεται μέσα στο δανέζικο γλυκό. Ο τυχερός που θα το βρει ανταμείβεται με το λεγόμενο «δώρο του αμύγδαλου». Στην Κοπεγχάγη, οι ντόπιοι ανεβαίνουν σε καρέκλες και πηδούν όλοι μαζί ακριβώς τα μεσάνυχτα, διώχνοντας τα κακά πνεύματα του παλιού χρόνου και μπαίνοντας δυναμικά στο νέο. Ακόμη μπορεί να σπάσουν παλιά πιάτα, φλιτζάνια και άλλα τέτοιου είδους αντικείμενα, για καλή τύχη.

Ελλάδα

Στην αρχαία Ελλάδα το έτος άρχιζε μεταξύ του Χειμώνα και της Άνοιξης, ενώ στην Αττική μετά το θερινό ηλιοστάσιο (21 Ιουνίου) κατά τα μέσα Ιουλίου και ο πρώτος μήνας ήταν ο Εκατομβαιών. Τραγούδια όμως θρησκευτικά τραγουδούσαν τα παιδιά και σε άλλες γιορτές μέσα στον χρόνο, όπως συνέβαινε κατά τον μήνα Πυανεψιώνα, που ξεκινούσε από τα μέσα του Οκτωβρίου μέχρι τα μέσα του Νοεμβρίου. Κατά τον μήνα αυτό υπήρχε μια γιορτή, τα Πυανέψια ή Πυανόψια ή Πανόψια. Η γιορτή αυτή, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς προερχόταν από την εποχή του Θησέα, ο οποίος, όταν πήγαινε στην Κρήτη, για να σκοτώσει τον Μινώταυρο, πέρασε από τη Δήλο και έκανε τάμα στον Απόλλωνα, ότι αν θα πετύχαινε τον στόχο του, θα επέστρεφε και θα του πρόσφερε ένα κλαδί ελιάς στολισμένο, πράγμα που έγινε. Έτσι, καθιερώθηκε το στόλισμα του δέντρου ελιάς, που το τοποθετούσαν μπροστά στην πόρτα του σπιτιού. Το στόλισμα περιλάμβανε κλωστές από μαλλί, διάφορα φρούτα και καρπούς, σύκα, χουρμάδες, κορδέλες λευκές και κόκκινες, μπισκοτάκια με μέλι κτλ. Το κλαδί της ελιάς ονομαζόταν Ειρεσιώνη και το κρατούσαν μέχρι την επόμενη χρονιά. Τα παιδιά γυρνούσαν τα σπίτια και τραγουδούσαν.

Όταν κατά την ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδο απαγορεύτηκαν οι ειδωλολατρικές γιορτές, για να μη χαθεί το έθιμο, το επένδυσαν οι χριστιανοί με στίχους χριστιανικούς και έφτασε το έθιμο μέχρι τις μέρες μας με τη μορφή των καλάντων, που είναι ευχετήρια και εγκωμιαστικά τραγούδια. Ψάλλονται κυρίως τις παραμονές των γιορτών των Χριστουγέννων, της πρωτοχρονιάς, των Θεοφανίων και του Λαζάρου. Ο στολισμός του δέντρου, επειδή στο θεοκρατικό Βυζάντιο θεωρήθηκε συνδεδεμένος με ειδωλολατρικά έθιμα, απαγορεύτηκε. Όμως οι Έλληνες που μετακινήθηκαν σε ευρωπαϊκές χώρες μετέδωσαν το έθιμο στους βόρειους λαούς, οι οποίοι επειδή δεν είχαν ελαιόδενδρα χρησιμοποίησαν τα έλατα, που είχαν σε αφθονία. Έπειτα από αιώνες, στην εποχή του Όθωνα ξαναγύρισε στην Ελλάδα, ως δικό τους χριστουγεννιάτικο έθιμο. Σε διάφορα μέρη, όπως στο Λιτόχωρο Πιερίας και τα Επτάνησα στόλιζαν δένδρα στο μέσο των Εκκλησιών με φρούτα ή και καρπούς. Στην Καππαδοκία στόλιζαν μέσα στα σπίτια κατά το Δωδεκαήμερο κλαδιά κωνοφόρων ή άλλων δένδρων με ξηρούς καρπούς και αυτοσχέδια στολίδια.

Σήμερα, τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνια τα παιδιά παίρνουν το τριγωνακι τους και πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι για να πουν τα κάλαντα. Πλέον ο κόσμος τους δίνει χρήματα, όμως παλαιότερα τους πρόσφεραν κεράσματα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο σύνδεσμος που ακολουθεί στον οποίο συναντάμε τα κάλαντα όλης της χώρας https://www.thinglink.com/scene/1390944852123844609.
Παραδοσιακά σε πολλά μέρη, κυρίως νησιωτικές περιοχές, στολιζόταν καράβι αντί για έλατο. Ήταν ένας φόρος τιμής για τους ναυτικούς,αλλά κι ένας τρόπος να τους καλωσορίσουν. Το καράβι βρισκόταν σε πάρα πολλά Ελληνικά σπίτια και το κρατούσαν τα παιδιά πηγαίνοντας να πουν τα κάλαντα. Είναι ένα έθιμο που δεν έχει ξεχαστεί, αλλά βρίσκεται ακόμα στις καρδιές των Ελλήνων. Έξω από την πόρτα κρεμούν ένα στεφάνι από έλατο με διάφορα στολίδια, αλλά σε πολλές περιοχές υπάρχουν και πλεξούδες από σκόρδα, στα οποία υπάρχουν καρφωμένα γαρυφαλλάκια για τις κακές γλώσσες που εμποδίζουν την ευτυχία της οικογένειας.

Το ζύμωμα του χριστόψωμου ήταν ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα. Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι το χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί, αφού θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του. Χρησιμοποιούν καλό αλεύρι και ακριβά υλικά, όπως ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα και στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι, που συμβολίζει τη γονιμότητα. Μαζεύονται οι γυναίκες του σπιτιού και μέχρι να γίνει το προζύμι τραγουδούν «ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει». Ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει το χριστόψωμο, το κόβει και το μοιράζει σε όλους όσοι παρευρίσκονται στο τραπέζι, σαν συμβολισμό της Θείας Κοινωνίας, που ο Χριστός έδωσε τον άρτο της ζωής σε όλη την ανθρώπινη οικογένειά του.

Η βασιλόπιτα είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα της Ελλάδας. Είναι μια πίτα που παρασκευάζεται κυρίως από αυγά, αλεύρι, ζάχαρη και γάλα. Μέσα στην πίτα υπάρχει κρυμμένο ένα κέρμα, το φλουρί. Μετά την αλλαγή του χρόνου ο σπιτονοικοκύρης κόβει τη βασιλόπιτα σε τριγωνικά κομμάτια. Κόβει πρώτα κομμάτια για το Χριστό, το φτωχό και για το σπίτι, μετά ηλικιακά για τα μέλη της οικογένειας και τέλος για τους καλεσμένους. Δεν ξεχνιούνται και τυχόν ασθενείς, ή που λείπουν για ειδικούς λόγους. Αυτός που θα βρει στο κομμάτι του το φλουρί θεωρείται τυχερός και θα ευνοηθεί κατά το νέο έτος. Το έθιμο αυτό συνδέεται με το Μέγα Βασίλειο. Κάποτε στην Καισαρεία της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία που επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος ήρθε να την καταλάβει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση να τη λεηλατήσει. Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης του να μαζέψουν ότι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως «λύτρα» στον επερχόμενο κατακτητή. Κατάφερε να συγκεντρώσει πολλά τιμαλφή. Ως εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθος Αγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο Έπαρχος απάλλαξε την πόλη από επικείμενη καταστροφή. Ο Μέγας Βασίλειος θέλησε να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, όμως δε γνώριζε τον ιδιοκτήτη για το καθένα από αυτά. Έτσι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι και έβαλε μέσα κι από ένα. Τα μοίρασε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού. Με τον τρόπο αυτό απέφυγε την όποια δυσαρέσκεια και διχόνοια εντός της πόλης.

Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς επικρατεί το έθιμο του σπασίματος του ροδιού. Ο νοικοκύρης του σπιτιού έχει μαζί του ένα ρόδι και στο γυρισμό από την εκκλησία δεν επιτρέπεται να ανοίξει με το κλειδί του, αλλά πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι για να του ανοίξουν. Μπαίνοντας στο σπίτι πετάει κάτω το ρόδι με δύναμη για να σπάσει. Όσο πιο καλές είναι οι ρώγες τόσο πιο ευλογημένος θα είναι ο νέος χρόνος.

Το χριστοξύλο είναι ένα έθιμο που το συναντάμε στα χωριά της βόρειου Ελλάδας. Ο νοικοκύρης βρίσκει ένα γερό, χοντρό ξύλο, το οποίο θα μπει στο τζάκι την παραμονή των Χριστουγέννων και θα καίει μέχρι τα Θεοφάνια, κάτι που συμβολίζει τη φωτιά που χρειαζόταν ο Χριστός για να ζεσταθεί στην κρύα σπηλιά της Βηθλεέμ. Το τζάκι έχει καθαριστεί εντελώς από κάθε παλιά στάχτη, μέχρι και στην καπνοδόχο για να μην μπορέσουν να μπουν οι καλικάντζαροι.

Οι καλικάντζαροι βγαίνουν την παραμονή των Χριστουγέννων από τα έγκατα της Γης. Στην επιφάνεια της Γης ζουν σε μύλους, γεφύρια, ποτάμια και τα μεγάλα μονοπάτια, όπου παραμονεύουν μόνο κατά τη νύκτα και φεύγουν με το τρίτο λάλημα του πετεινού. Εκτός του Δωδεκαήμερου τον υπόλοιπο χρόνο μένουν στα έγκατα της γης και πριονίζουν το δέντρο που κρατά τη γη (παραλλαγή του μυθικού Άτλαντα). Βγαίνουν δε στην επιφάνεια κοντά στο τέλος της εργασίας τους, από το φόβο μήπως τελικά η ετοιμόρροπη γη τους πλακώσει. Το δένδρο των Χριστουγέννων συμβολίζει αυτή ακριβώς την ακεραιότητα και τη Θεϊκή δύναμη και προστασία με την παρουσία του Χριστού.

Οι καλικάντζαροι είναι κάπως τρομακτικοί, σκανταλιάρηδες και φοβούνται τη φωτιά. Συνήθως θεωρείται ότι είναι νάνοι, σκουρόχρωμοι, με μαλλιά μικρά και ατημέλητα, μάτια κόκκινα, δόντια πιθήκου, χέρια και νύχια πιθήκου, πόδια γαϊδάρου ή το ένα γαϊδάρου και το άλλο ανθρώπινο, αλλά και σαν «μικροί σατανάδες», άλλοτε γυμνοί και άλλοτε ρακένδυτοι με σκούφο, με παπούτσια άλλοτε σιδερένια και άλλοτε με τσαρούχια. Συνήθως τρέφονται με σκουλήκια, βατράχια, φίδια, ποντίκια κ.ά., ενώ λατρεύουν τα Χριστουγεννιάτικα γλυκίσματα. Είναι πολύ ευκίνητοι ανεβαίνουν στα δένδρα πηδούν από στέγη σε στέγη σπάζοντας κεραμίδια και κάνοντας μεγάλη φασαρία, κι ότι βρουν απλωμένα τα ποδοπατούν. Αν βρουν ευκαιρία κατεβαίνουν από τις καμινάδες στα σπίτια και κάνουν τα πάντα άνω κάτω. Σε μερικά μέρη τους καλικάντζαρους τους συνοδεύει η μάνα τους η «Καλικατζαρού» που τους «ορμηνεύει» τι να πειράξουν. Σε κάποια νησιά οι καλικάντζαροι έρχονται με τις γυναίκες τους ή μόνο οι γυναίκες τους οι «καλικαντζαρίνες»! Και προκειμένου οι νοικοκυραίοι να τους αποφύγουν, ρίχνουν στα κεραμίδια κομμάτια από χοιρινό ή λουκάνικα!

Στο όμορφο νησί της Κεφαλλονιάς, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, τα παιδιά βάζουν μια αγιοβασιλίτσα στην είσοδο του σπιτιού, για να φυλάει το σπίτι. Το μεσημέρι, οι Κεφαλονίτισσες μαγειρεύουν τηγανίτες. Το ίδιο βράδυ, οι κάτοικοι στο Αργοστόλι πηγαίνουν στην εκκλησία κρατώντας κολόνιες με τις οποίες ραντίζουν ο ένας τον άλλο. Στο γυρισμό, σπάνε στο κατώφλι ένα ρόδι και μετρούν τα σπόρια του. Κάθε σπόρος συμβολίζει και μια ευχή που θα πραγματοποιηθεί τη νέα χρονιά.

Σε κάποια χωριά της Δράμας υπάρχει το έθιμο των Μωμόγερων. Η ονομασία τους προέρχεται από το μίμος και το γέρος και συνδέεται με τις μιμητικές τους κινήσεις. Φοράνε τομάρια λύκων ή τράγων ή είναι ντυμένοι με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά και έχουν τη μορφή γέρων, οι οποίοι προσδοκώντας τύχη για τη νέα χρονιά, γυρίζουν σε παρέες όλο το δωδεκαήμερο και ψάλλουν τα κάλαντα ή άλλους ευχετικούς στίχους. Όταν οι παρέες συναντηθούν, κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους, ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή. Το ίδιο έθιμο με παραλλαγές γίνεται στην Κοζάνη και την Καστοριά με την ονομασία «Ραγκουτσάρια».

Στο νησί της Χίου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς υπάρχει ένα έθιμο, τα αγιοβασιλιάτικα καραβάκια. Σύμφωνα με αυτό, οι ενορίες κατασκευάζουν πλοία, σε σμίκρυνση. Αυτά συναγωνίζονται μεταξύ τους ως προς την ποιότητα κατασκευής και ως προς την ομοιότητα με τα πραγματικά πλοία, ενώ οι ομάδες, το πλήρωμα, του κάθε πλοίου τραγουδούν κάλαντα.

Ένα άλλο έθιμο σε πολλές περιοχές της Ελλάδας είναι η γουρουνοχαρά. Οι οικογένειες αγόραζαν το γουρούνι από το μήνα Μάιο και το συντηρούσαν με κολοκύθια και πίτουρα. Το γουρούνι ήταν απαραίτητο για ένα αγροτικό σπίτι, καθώς από το γουρούνι έπαιρναν το λίπος, το κρέας, τα λουκάνικα κι έφτιαχναν τα γουρνοτσάρουχα από το δέρμα του. Θεωρούνταν ντροπή για ένα σπίτι να μην έχει γουρούνι, καθώς θεωρούνταν παρακατιανό, φτωχό κι ανοικοκύρευτο. Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν με εξαιρετική φροντίδα, ενώ επακολουθούσε γλέντι μέχρι τα ξημερώματα.

Σε κάποιες περιοχές οι κοπέλες, τα χαράματα των Χριστουγέννων (αλλού την παραμονή της Πρωτοχρονιάς) αλείφουν τις βρύσες στις πλατείες των χωριών με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και γλυκιά να είναι και η ζωή των νοικοκύρηδων. Για να έχουν καλή σοδειά, όταν φτάνουν εκεί ταΐζουν τη βρύση, με διάφορες λιχουδιές, όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί, όσπρια ή αφήνουν ένα κλαδί ελιάς. Όποια θα πάει πρώτη στη βρύση, αυτή θα είναι και η πιο τυχερή ολόκληρο το χρόνο. Έπειτα ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, κλέβουν νερό και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες, μέχρι να πιουν όλοι από το νερό. Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν στο σπίτι και τα τρία χαλίκια.

Ελβετία

Στην Ελβετία οι τέσσερις εβδομάδες προ των Χριστουγέννων εορτάζονται με πλούσια παραδοσιακά έθιμα, όπως το γιορτινό στεφάνι και το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο. Ο «Samichlaus» όπως ονομάζεται στη γερμανική πλευρά της Ελβετίας ο Άγιος Νικόλαος μοιράζει γλυκά και δώρα στα παιδιά στις 6 Δεκεμβρίου. Η παραμονή των Χριστουγέννων με όλα τα άλλα έθιμα του Δένδρου, τα κάλαντα, το γιορτινό τραπέζι και η λειτουργία των Χριστουγέννων χαρακτηρίζουν την ημέρα αυτή.

Την τελευταία Πέμπτη, πριν τα Χριστούγεννα, τα παιδιά παρελαύνουν τραγουδώντας τα κάλαντα. Επίσης την παραμονή των Χριστουγέννων οι ανύπαντροι άνδρες του χωριού φοράνε μαύρα κοστούμια και ψηλά μαύρα καπέλα και κάνουν παρέλαση στους δρόμους.

Ιρλανδία

Τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων, όλα τα παράθυρα των σπιτιών που βλέπουν προς το δρόμο, φωτίζονται από ένα αναμμένο κερί, το οποίο τοποθετείται στο περβάζι. Το αναμμένο κερί στα παράθυρα είναι ένα σύμβολο καλωσορίσματος της Μαρίας και του Ιωσήφ, οι οποίοι εκείνο το βράδυ ψάχνουν απεγνωσμένα ένα πανδοχείο.

Ισλανδία

Η παράδοση της Ισλανδίας θέλει τη χώρα να έχει κατά κάποιο τρόπο άγιους Βασίληδες, οι οποίοι είναι αρκετά διαφορετικοί απ’ όσα ξέρουμε… Με σκοπό να φοβηθούν τα παιδιά και να έχουν καλή συμπεριφορά περίπου τον 17^ο αιώνα δημιουργήθηκαν οι παρακάτω μορφές, οι ιστορίες για τις οποίες διαφοροποιούνται από τόπο σε τόπο και με την ηλικία που απευθύνονται. Ωστόσο, αξίζει να αναφέρουμε ότι τα τελευταία χρόνια έχουν διαμορφωθεί αρκετά ώστε να εμφανίζονται αρκετά πιο φιλικοί. Οι μορφές αυτές περιλαμβάνουν άτακτους φαρσέρ και τέρατα που τρώνε άτακτα παιδιά.

Οι μορφές αυτές ζουν μαζί στα βουνά ως οικογένεια σε μια σπηλιά και αποτελούνται από:

1. τη Gryla, μια γυναίκα γίγαντα που της αρέσει να γεύεται τα άτακτα παιδιά, τα οποία μεταφέρει στη σπηλιά με τον τεράστιο σάκο της και τα μαγειρεύει τα σε μια μεγάλη κατσαρόλα
2. τον Leppaludi, ο οποίος γενικά είναι τεμπέλης και παραμένει συχνά στο σπίτι του , στη σπηλιά
3. οι Yule Lads είναι οι 13 άτακτοι γιοι της Gryla και του Leppaludi, έχουν τη μορφή τρολ ή ξωτικών. Κατεβαίνουν από τα βουνά ένας ένας κάθε μέρα, ξεκινώντας από τις 12 Δεκεμβρίου, για να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα με τους ανθρώπους και να σκαρώσουν φάρσες. Τα παιδιά αφήνουν στο περβάζι τους ένα παπούτσι, ώστε την ώρα που κοιμούνται, να τους αφήσουν μέσα ένα μικρό κέρασμα ή παιχνίδι, αν ήταν φρόνιμα, ή μια σάπια πατάτα, αν ήταν άτακτα. Στη σύγχρονη εποχή, απεικονίστηκαν να διαδραματίζουν πιο καλοπροαίρετο ρόλο, συγκρίσιμο με τον Άγιο Βασίλη, ενώ ειδικά σε παιδικές εκδηλώσεις κάποιες φορές φαίνεται να φορούν το κοστούμι που παραδοσιακά φορούσε ο Άγιος Βασίλης. Μετά την Παραμονή αρχίζουν ένας ένας να αποσύρονται πίσω στις σπηλιές που κατοικούν, με τον τελευταίο να αποχωρεί των Θεοφανίων, στις 6 Ιανουαρίου, όπου σηματοδοτείται και το τέλος της εορταστικής περιόδου.
4. Yule Cat, μια τεράστια γάτα, είναι το κατοικίδιο των παραπάνω μορφών, που κρύβεται στη χιονισμένη ύπαιθρο κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων («Yule») και τρώει ανθρώπους που δεν έχουν αγοράσει κάποιο καινούργιο ρούχο για να φορέσουν πριν από την παραμονή των Χριστουγέννων. Παραδοσιακά, οι αγρότες χρησιμοποιούσαν την γάτα των Χριστουγέννων ως κίνητρο για τους εργαζόμενους τους. Αυτοί που δούλεψαν σκληρά θα λάβουν/πάρουν ως δώρο καινούρια ρούχα, αλλά αυτοί που τεμπέλιαζαν όλη την χρονιά κινδυνεύουν να τους καταβροχθίσει η τεράστια γάτα ως τιμωρία. Από εκεί έχει προέλθει και η παράδοση στην Ισλανδία να ανταλλάζουν ρούχα για δώρα τα Χριστούγεννα από φόβο μην και αρπάξει κανέναν η τεράστια γάτα.

Την ημέρα των Χριστουγέννων στην Ισλανδία υλοποιούν δύο ιδιαίτερα χριστουγεννιάτικα έθιμα. Σύμφωνα με το πρώτο, «Jolabokaflod», οι Ισλανδοί δωρίζουν στους αγαπημένους τους ένα καινούριο βιβλίο για ανάγνωση, παράδοση που κρατάει από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από τα μέσα Νοεμβρίου, ο Σύλλογος Εκδοτών της Ισλανδίας διανέμει δωρεάν σε κάθε ισλανδικό σπίτι έναν κατάλογο («Bokatidinti») με όλα τα εκδιδόμενα βιβλία, ώστε οι ενδιαφερόμενοι να επιλέξουν από αυτό. Το δεύτερο έθιμο επιτάσσει οι Ισλανδοί να φορούν ένα καινούριο κομμάτι ύφασμα (π.χ. κάλτσες), διαφορετικά η «Χριστουγεννιάτικη Γάτα» θα τους «κατασπαράξει».

Η 23η Δεκεμβρίου, εκτός από την ημέρα που οι Ισλανδοί γιορτάζουν τον άγιο – προστάτη τους, Thorlakur, θεωρείται και η τελευταία μέρα των χριστουγεννιάτικων προετοιμασιών. Τα παραδοσιακά γιορτινά μενού περιλαμβάνουν σαλάχι συνοδευόμενο με πουρέ πατάτας και πίνουν ένα τοπικό αλκοολούχο ποτό και την Παραμονή των Χριστουγέννων καπνιστό αρνί, ψητό χοιρινό μαριναρισμένο με γλυκιά σάλτσα και συνοδευόμενο από καραμελωμένες πατάτες και δανέζικο ρυζόγαλο.

Ισπανία

Τα Χριστούγεννα είναι μια έντονα θρησκευτική γιορτή στην Ισπανία. Ο προστάτης άγιος της χώρας είναι η Παναγία και η περίοδος των Χριστουγέννων αρχίζει επίσημα στις 8 Δεκεμβρίου, τη γιορτή της Άσπιλης Σύλληψης. Κάθε χρόνο γιορτάζεται μπροστά από τον μεγάλο γοτθικό καθεδρικό ναό της Σεβίλης και η τελετή ονομάζεται «Ο χορός των έξι». Σε όλα σχεδόν τα σπίτια στην Ισπανία υπάρχει μινιατούρα της φάτνης μέσα στην οποία ήρθε στον κόσμο ο Ιησούς. Η μικρή αυτή φάτνη λέγεται «naciemento».

Η παραμονή των Χριστουγέννων ή αλλιώς «Noche Buena» είναι το βράδυ που μαζεύεται όλη η οικογένεια. Τα δωμάτια διακοσμούνται με κλαδιά από πεύκα, μπεζ και κόκκινα Αλεξανδρινά. Επίσης ανάβουν κεριά δίνοντας μια κατάνυξη και ένα χρώμα στην ατμόσφαιρα. Μετά το τραπέζι των Χριστουγέννων στο οποίο προσφέρονται τοπικές σπεσιαλιτέ, ακολουθεί η Λειτουργία των Χριστουγέννων. Ο διάσημος πετεινός Misa del Gallo υπενθυμίζει τον αλέκτορα που σύμφωνα με τη παράδοση, ήταν ο πρώτος που ανακοίνωσε το χαρμόσυνο μήνυμα της Γέννησης του Ιησού. Στις 5 Ιανουαρίου στη διάρκεια μιας μεγάλης παρέλασης που ονομάζεται «Cabalgata de Reyes», άνθρωποι ντυμένοι σαν τους Τρεις Μάγους και άλλες μορφές της Θρησκείας πετάνε γλυκά στα παιδιά. Η εορταστική περίοδος ολοκληρώνεται στις 6 Ιανουαρίου την μέρα των Θεοφανίων κατά τη διάρκεια της οποίας οι Τρεις Μάγοι φέρνουν τα δώρα στα παιδιά.

Στην Καταλονία οι Χριστουγεννιάτικες συνήθειες είναι πιο συμβολικές. Συγκεκριμένα για τον παραδοσιακό στολισμό την περίοδο των Χριστουγέννων, τοποθετούν στα σπίτια τους μία φιγούρα στην στάση της αφόδευσης, τη λεγόμενη «El Caganer» και συμβολίζει την καλή τύχη και τη γονιμότητα της γης, ώστε η χρονιά που θα ακολουθήσει να φέρει καλή σοδειά. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει πως αντιπροσωπεύει το κακό που βρίσκεται σε όλους μας ή αντιπροσωπεύσει την ταπεινότητα και την ανθρωπιά.

Τα παιδιά στην Καταλονία, ακολουθούν και εκείνα ένα έθιμο. Ο Tio de Nadal (ο Τίο των Χριστουγέννων) το πνεύμα των Χριστουγέννων, που είναι φτιαγμένο συνήθως από κούφιο ξύλο με κλαδιά για πόδια, ένα χαμόγελο και ένα κόκκινο καπέλο. Τα παιδιά το φροντίζουν από τις 8 Δεκέμβρη μέχρι την αλλαγή του χρόνου και πρέπει να το έχουν σκεπασμένο με μία κουβέρτα και να το ταΐζουν κάθε απόγευμα με «Turron», δηλαδή το μαντολάτο, ώστε να το κρατούν ζεστό και καλοταϊσμένο για να μπορέσει να «αφοδεύσει» πολλά γλυκά την Πρωτοχρονιά. Τα παιδιά αρχίζουν και χτυπούν με ξύλα τον Τίο και τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια που έχουν σαν κεντρικό θέμα τις… χοντρές σωματικές εκκενώσεις και του ζητούν να ξεφορτωθεί τα «απορρίμματα» του και σαν άλλη πινιάτα πετάει από μέσα γλυκά και δώρα, πριν καταλήξει στη φωτιά καθώς είναι πλέον άχρηστος.

Caganer είναι μια φιγούρα ενός άντρα με λευκό πουκάμισο και κατεβασμένα παντελόνια που κάνει την ανάγκη του. Δεν είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς συμβολίζει, αν και μια θεωρία υποστηρίζει πως αντιπροσωπεύει την καλή τύχη και την ευχή για μια καλή χρονιά. Η φιγούρα πιθανότατα πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα, σε σκηνές γέννας.

Ιταλία

Η χριστουγεννιάτικη περίοδος στην Ιταλία έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια από όλες τις άλλες των χριστιανικών χωρών και ξεκινάει στις 8 Δεκεμβρίου και ολοκληρώνεται στις 6 Ιανουαρίου ημέρα των Θεοφανίων. Ένα κανόνι εκπυρσοκροτεί στο κάστρο του Sant’ Angelo στη Ρώμη, σηματοδοτώντας την έναρξη των εορτασμών. Εκτός από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, σημαντικό σύμβολο των Ιταλών στον εορτασμό των Χριστουγέννων αποτελεί και φάτνη. Όλοι οι χαρακτήρες, εκτός από το Θείο Βρέφος, τοποθετούνται στη φάτνη από τις 8 Δεκεμβρίου, ενώ το νεογέννητο τοποθετείται αμέσως μετά τα μεσάνυχτα της 24ης Δεκεμβρίου.

Τα παιδιά στις αγροτικές περιοχές ντυμένοι βοσκοί γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι και ερμηνεύουν κάλαντα ή χριστουγεννιάτικα ποιήματα ενώ ο κόσμος τους κερνά με γλυκά και ξηρούς καρπούς ή τους δίνει λεφτά. O κόσμος μαζεύεται στις πλατείες όπου διεξάγεται διαγωνισμός για την καλύτερη φάτνη. Tο βράδυ καίνε το «appo» (το κούτσουρο των Χριστουγέννων) και το Λυχνάρι της Mοίρας φέρνει δώρα σε όλους. Σε διάφορες πόλεις της Ιταλίας, πραγματοποιούνται τα «presepi vivente», χριστουγεννιάτικα δρώμενα, κατά τα οποία άνθρωποι με κοστούμια αναπαριστούν σκηνές γεγονότων της γέννησης του Θείου Βρέφους.

Παρ’ όλο που υπάρχει Άγιος Βασίλης, ο Babbo Natale, τα δώρα φέρνει η Strega Befana, μια καλή και φτωχή μάγισσα, την παραμονή των Θεοφανίων, η οποία καταφθάνει τη νύχτα, μεταξύ 5-6 Ιανουαρίου. Η Befana, σύμφωνα με τον μύθο, γυρίζει από σπίτι σε σπίτι πάνω στο σκουπόξυλό της, ψάχνοντας για το Θείο Βρέφος, τρώει καρύδια και μπισκότα που της άφησαν τα παιδιά και πριν πετάξει μακριά, τους αφήνει δώρα μέσα στις κάλτσες των δώρων, κάρβουνα για τα άτακτα παιδιά και γλυκά και παιχνίδια για τα φρόνιμα.

Την ημέρα των Θεοφανίων στην πόλη του Βατικανού, Ιταλοί ντυμένοι με μεσαιωνικά κοστούμια παρελαύνουν προς την εκκλησία του Αγίου Πέτρου, όπου ο Πάπας πραγματοποιεί πρωινή λειτουργία αφιερωμένη στους Τρεις Μάγους που επισκέφτηκαν τον μικρό Ιησού με τα δώρα τους.

Το σημαντικότερο εορταστικό γεύμα είναι της παραμονής των Χριστουγέννων, που το αποκαλούν «Η Γιορτή των Επτά Ψαριών», λόγω της καθολικής παράδοσης που θέλει η τελευταία μέρα πριν τα Χριστούγεννα να είναι ημέρα νηστείας. Κάποιοι συνηθίζουν να νηστεύουν στις 23 και 24 Δεκεμβρίου και κατόπιν εορτάζουν με ένα παραδοσιακό γεύμα αμέσως μετά τη Λειτουργία. Παραδοσιακά, τα πιάτα περιλαμβάνουν, κυρίως, θαλασσινά συνοδευμένα με λαχανικά και πανετόνε ή διάφορα γλυκίσματα με ξηρούς καρπούς για επιδόρπιο. Μετά το παραδοσιακό μεσημεριανό γεύμα, τα παιδιά απαγγέλλουν ποιήματα στην οικογένεια και τους συγγενείς τους και ανταμείβονται με μικρά χρηματικά δώρα. Την επόμενη μέρα, στο εορταστικό τραπέζι («Cenone») το κρέας και τα ζυμαρικά έχουν την τιμητική τους.

Λετονία

Στη Λετονία τα δώρα δεν έρχονται στις 25 ή στις 31 του μηνός, αλλά κάθε μέρα των γιορτών! Οι γιορτές διαρκούν 12 μέρες και όλοι κάνουν δώρα σε όλους κάθε μία από αυτές.

Λουξεμβούργο

Την παραμονή του Αγίου Νικολάου το βράδυ, τα παιδιά τοποθετούν στο τραπέζι μία άδεια πιατέλα. Ελπίζουν το άλλο πρωί, να τη βρουν γεμάτη με ζαχαρωτά, μανταρίνια, καρύδια,  και ένα τοπικό γλύκισμα σε σχήμα ανθρώπου που αντιπροσωπεύει τον Αγ. Νικόλαο. Ο Άγιος Νικόλαος στο Λουξεμβούργο ονομάζεται Kleeschen κι αρχίζει να εμφανίζεται προς το τέλος του Νοεμβρίου σε διάφορες τοποθεσίες στις πόλεις, όπως σε μαγαζιά, σε πλατείες και σε δρόμους. Σύμφωνα με την παράδοση της χώρας, ο Άγιος κατεβαίνει από τον ουρανό για να ανταμείψει τα καλά παιδιά με δώρα. Την παραμονή της γιορτής του τα παιδιά περιμένουν να τους φέρει δώρα κι αφήνουν στην κουζίνα ένα πιάτο για να το γεμίσει με γλυκά ο Άγιος. Στις αγορές όλης της χώρας προσφέρεται ζεστό κρασί με μπαχαρικά σε ειδικές κούπες. Την παραμονή των Χριστουγέννων τα δώρα δεν τα φέρνει ο Αγιος Βασίλης, αλλά όπως σε άλλες χώρες, το Θείο Βρέφος.

Παραδοσιακά φαγητά είναι το Stollen, ένα κέικ με φρούτα και ρούμι, αλλά και το Buche de Noel, ένα γλυκό μεταξύ κέικ και παγωτού καλυμμένο με μαύρη σοκολάτα, ώστε να μοιάζει με κορμό. Την ημέρα των Χριστουγέννων, συχνά οι κάτοικοι της χώρας τρώνε την παραδοσιακή «μαύρη πουτίγκα», λαγό, ελάφι, ή γαλοπούλα.

Νορβηγία

Στην δική μας λαογραφία, τα Χριστούγεννα δεχόμαστε επισκέψεις από καλικάντζαρους, όμως στην Νορβηγία έχουν έναν ακόμα πιο σκοτεινό μύθο. Σύμφωνα με αυτόν, κάθε παραμονή Χριστουγέννων μάγισσες και διάφορα άλλα δαιμόνια πνεύματα αναζητούν από τις αυλές των σπιτιών σκούπες, που κλέβουν και χρησιμοποιούν για να πετάξουν. Γι’ αυτό είναι παράδοση οι Νορβηγοί να κρύβουν τις σκούπες το βράδυ εκείνο προκειμένου να κακά πνεύματα να μην πλησιάσουν το σπίτι τους και να προλάβουν το κακό. Τα Σκανδιναβικά «Jul» (Χριστούγεννα) έχουν τις ρίζες τους σε αρχαία γεωργικά έθιμα του Χειμώνα και της εποχής της συγκομιδής. Ο Julenissen όπως ονομάζεται ο Νορβηγός Άγιος Βασίλης, μαζί με τους βοηθούς του φέρνει δώρα και καλή τύχη στο σπίτι και στο στάβλο.

Τη νύχτα των Χριστουγέννων τα παιδιά βάζουν μπολ με κουρκούτι από αλεύρι σαν προσφορά στον Julenissen που επισκέπτεται τα παιδιά της Νορβηγίας, ολοκληρώνοντας το μακρινό του ταξίδι από τη Λαπωνία πάνω στο έλκηθρο που το σέρνουν τάρανδοι. Η ημέρα των Χριστουγέννων ονομάζεται Julbrod κατά τη διάρκεια της οποίας τα παλιά χρόνια ετοιμάζονταν μέχρι και 60 διαφορετικά πιάτα για το τραπέζι των φίλων, των συγγενών και φυσικά της οικογένειας.

Ολλανδία

Η περίοδος των Χριστουγέννων στην Ολλανδία ξεκινάει με μια παράδοση η οποία αρχικά δεν είχε καμία σχέση με τα Χριστούγεννα. Η ημέρα εορτής του Αγίου Νικολάου αποτελεί τη κορύφωση της εορταστικής περιόδου. Σύμφωνα με το θρύλο, ο Άγιος Νικόλαος, ο οποίος ονομάζεται «SinterKlaas» καταφθάνει στην Ολλανδία το Νοέμβριο. Δηλαδή τρεις βδομάδες πριν τα γενέθλιά του. Το πλοίο του είναι φορτωμένο με δώρα, το υποδέχεται στο λιμένα η Βασίλισσα Βεατρίκη συνοδευόμενη από πλήθος κόσμου. Αυτό το έθιμο ανάγεται στην εποχή που η Ολλανδία ήταν αποικιοκρατική. Έτσι έρχονταν τα χριστουγεννιάτικα προϊόντα από τις αποικίες της. Τις ημέρες που ακολουθούν ο SinterKlaas γυρίζει όλη τη χώρα μαζί με τον βοηθό του τον Zwarten Piet (Μπλακ Πιτ ή Μαύρο Πιτ). Δε μοιράζει μόνος του τα δώρα. Αυτός επιβλέπει και όλη τη δουλειά την κάνει ο Zwarte Piet, ένα τρολ, βοηθός του που περνά το χρόνο του σκάβοντας στα ανθρακωρυχεία (εξού και το μαύρο χρώμα του), ανεβοκατεβαίνει με άνεση τις καμινάδες των σπιτιών, αφού ο καπνός και τα κάρβουνα πλέον δεν τον ενοχλούν. Σύμφωνα με την παράδοση, το χόμπι του είναι να παρακολουθεί τα παιδιά, δίνοντας στη συνέχεια αναφορά στον Άγιο Βασίλη για το ποια ήταν καλά και ποια όχι, αλλά και να τον συνοδεύει στο μοίρασμα των δώρων. Τα κακά παιδιά, αντί για δώρα βρίσκουν από τον Μάυρο Πιτ μια κάλτσα γεμάτη με κάρβουνα. Στα παιδιά λένε ότι αν δεν είναι φρόνιμα, ο Μαύρος Πιτ θα έρθει και θα τα πάρει μέσα στο σάκο του και θα τα πάει στην Ισπανία, εκεί όπου ο Ολλανδός Άγιος Βασίλης παραδοσιακά ζει.

Κάθε χρόνο στις μέρες των Χριστουγέννων τα παιδιά στην Ολλανδία αφήνουν τα παπούτσια τους δίπλα στη φωτιά με την ελπίδα πως ο Sinterklaas θα τα γεμίσει με δώρα και γλυκά τη νύχτα. Τα παιδιά αφήνουν καρότα στα παπούτσια τους για να τα βρει το λευκό άλογο Αμερίγκο που συνοδεύει τον Άγιο Βασίλη. Παλιότερα, στα άτακτα παιδιά έβαζαν πατάτες αντί για δώρα στα παπούτσια τους σαν τιμωρία.

Τα παιδιά στην Ολλανδία παίρνουν τα δώρα τους στις 5 Δεκεμβρίου. Τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα στολίζονται παντού αφού έχει φύγει από τη χώρα ο SinterKlaas. Τα Αλεξανδρινά αποτελούν και εδώ μέρος της εορταστικής διακόσμησης.

Ουαλία

Το “Gray Mare”, είναι το όνομα που έχει δοθεί στο άλογο-φάντασμα που περιφέρουν οι κάτοικοι από πόρτα σε πόρτα μεταξύ των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς στην Ουαλία. Τυπικά κατασκευασμένο από ένα κρανίο αλόγου, ένα σεντόνι και κορδέλες το άλογο μεταφέρεται από πόλη σε πόλη και προκαλεί τους γείτονες σε μια «ποιητική μάχη».

Ουγγαρία

Μια ακόμα χώρα όπου τα Χριστούγεννα είναι η πιο μεγάλη γιορτή. Γι’ αυτό το λόγο θα βρει κανείς και τα πιο πολλά και ενδιαφέροντα έθιμα. Κατ’ αρχάς ο Άγιος Βασίλης, o Santa Claus τους, έρχεται όχι τη νύχτα της 31ης Δεκεμβρίου, αλλά στις 6 του μηνός! Τα δώρα τα αφήνει στα παπούτσια των παιδιών, που πρέπει να είναι καθαρά και τοποθετημένα έξω από το σπίτι. Τέλος, στο εορταστικό τραπέζι προτιμούν το ψάρι.

Ουκρανία

Στην Ουκρανία η παραμονή των Χριστουγέννων είναι στις 6 Ιανουαρίου κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο. Η οικογένεια μαζεύεται στο σπίτι για το γεύμα των 12 πιάτων. Είναι το τελευταίο νηστίσιμο πιάτο πριν από τη γιορτή των Χριστουγέννων. Τα 12 πιάτα αντιπροσωπεύουν τους 12 Αποστόλους και περιλαμβάνει κυρίως ψάρια, μανιτάρια και διάφορα δημητριακά και ξηρούς καρπούς. Το βασικότερο πιάτο είναι το «Kutya» και αποτελείται από στάρι, μέλι, σπόρους παπαρούνας και σταφίδες. Το τραπέζι είναι διακοσμημένο με δεμάτια από στάρια που συμβολίζουν τις πανάρχαιες και πλούσιες σοδειές της Ουκρανίας, ενώ τοποθετείται και ένα επιπλέον πιάτο στη μνήμη των αποθανόντων μελών της οικογένειας.

Ένα άλλο ουκρανικό έθιμο είναι ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου με ψεύτικους ιστούς αράχνης, για καλή τύχη. Η παράδοση αυτή πηγάζει από την ιστορία μιας πάμφτωχης οικογένειας, η οποία δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να στολίσει το δέντρο της. Σύμφωνα με το μύθο, όταν η οικογένεια ξύπνησε το πρωί των Χριστουγέννων, αντίκρισε έκπληκτη τις αράχνες να έχουν υφάνει τον λαμπερό ιστό τους γύρω από αυτό. Οι ακτίνες του ήλιου άγγιξαν τον ιστό, μετατρέποντάς τον σε ασήμι και χρυσό! Από τότε οι ιστοί των αραχνών θεωρούνται ιδιαίτερα καλότυχοι στην Ουκρανία.

Τέλος, την ημέρα των Χριστουγέννων, στις 7 Ιανουαρίου, ομάδες καλαντιστών, ντυμένοι με πολύχρωμες παραδοσιακές στολές, περιδιαβαίνουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τα κάλαντα και μαζεύοντας δωρεές. Ο ένας εξ’ αυτών κρατάει το αστέρι της Βηθλεέμ, το οποίο συμβολίζει τη γέννηση του Χριστού, ενώ σε διάφορα μέρη την κομπανία συνοδεύουν οργανοπαίχτες, με βιολί, κύμβαλο, και την παραδοσιακή «trembita» (ξύλινος αυλός που χρησιμοποιείται στην περιοχή των Καρπαθίων).

Πολωνία

Στην Πολωνία η περίοδος που προηγείται των Χριστουγέννων είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς νέοι και μεγάλοι απέχουν συνειδητά από πειρασμούς (κυρίως από γλυκά) στη προσπάθειά τους να έχουν εσωτερική γαλήνη και αρμονία. Τα σπίτια και τα δωμάτιά τους φαντάζουν υπέροχα με πλούσιες χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις. Και εδώ κόκκινα ή μπλε αλεξανδριανά χρησιμοποιούνται στη παραδοσιακή διακόσμηση της Πολωνίας σε συνδυασμό με κλαδιά από πεύκα.
Η παραμονή των Χριστουγέννων θεωρείται η πιο σημαντική ημέρα των εορτών. Μετά από μια ημέρα νηστείας η οικογένεια από τους γηραιότερους μέχρι τα παιδιά συγκεντρώνονται στο γιορτινό τραπέζι που ειδικά για τη περίσταση είναι περίτεχνα διακοσμημένο, ενώ το λευκό τραπεζομάντιλο θεωρείται πλέον απαραίτητο. Στο τραπέζι υπάρχει πάντα και ένα πιάτο άδειο σε περίπτωση που κάποιος επισκέπτης εμφανιστεί αναπάντεχα. Τα δώρα τοποθετούνται κάτω από το δένδρο των Χριστουγέννων και προσφέρονται από τον νεαρότερο σε ηλικία.

Μόλις το πρώτο αστέρι εμφανισθεί στον ουρανό, η εορτή μπορεί να ξεκινήσει. Η έναρξη της εορτής γίνεται με το μοίρασμα του χριστουγεννιάτικου μπισκότου, ως ένδειξη αγάπης και συμφιλίωσης που συνοδεύεται με την ανταλλαγή θερμών ευχών.

Σε αντίθεση με την αγγλοσαξονική παράδοση, τα δώρα δεν απευθύνονται σε καθορισμένα πρόσωπα έτσι αυτά επιλέγονται να είναι γενικού ενδιαφέροντος ή χρήσης.

Ρουμανία

Το βράδυ της 5ης Δεκεμβρίου τα παιδιά στη Ρουμανία βγάζουν έξω τα παπούτσια τους και έρχεται την ερχόμενη μέρα ο Άγιος Νικόλαος μαζί με τα ξωτικά του και τα παπούτσια των καλών παιδιών τα γεμίζει με γλυκά και δώρα ενώ των κακών παιδιών με κάρβουνα και βέργες (για να τους δείρουν).

Ρωσία

Στην Ρωσία, ένα από τα χριστουγεννιάτικα έθιμα, είναι να ντύνουν μία νεαρή κοπέλα στα λευκά για να παραστήσει την Παναγία. Την παραμονή των Χριστουγέννων, 6 Ιανουαρίου, πολλές περιοχές της Ρωσίας με ορθόδοξους χριστιανούς, βασισμένοι στο Ιουλιανό ημερολόγιο, γιορτάζουν την παραμονή των Χριστουγέννων, γνωστή και ως «Σοτσέλνικ». Την παραμονή των Χριστουγέννων οι πιστοί τηρούν αυστηρή νηστεία και οι ορθόδοξοι χριστιανοί, στολίζουν τα σπίτια τους με κλαδιά ελάτου. Επίσης τηρούν και τις επισκέψεις τους στις εκκλησίες, προκειμένου να παρακολουθήσουν τις λειτουργίες και να «αγιαστούν».

Την παραμονή των Χριστουγέννων, 6 Ιανουαρίου, υπάρχουν πολλές μεγάλες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των Royal Hours και Vespers σε συνδυασμό με τη Θεία Λειτουργία. Στη συνέχεια, η οικογένεια θα επιστρέψει στο σπίτι για την παραδοσιακή Παραμονή των Χριστουγέννων «Άγιο Δείπνο», που αποτελείται από 12 πιάτα, ένα για να τιμήσει καθένα από τους Δώδεκα Αποστόλους. Οι ευσεβείς οικογένειες θα επιστρέψουν στην εκκλησία για το “All Night Vigil”. Και πάλι, το πρωί των Χριστουγέννων, επιστρέφουν για να παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία της Γεννήσεως. Από το 1992 τα Χριστούγεννα έχουν γίνει εθνική εορτή στη Ρωσία, ως μέρος των δέκα ημερών διακοπών στην αρχή του νέου έτους.

Σουηδία

Η Σουηδία είναι μια από τις χώρες με μεγάλη Χριστουγεννιάτικη παράδοση. Η έναρξη των χριστουγεννιάτικων εορτασμών γίνεται στις 13 Δεκεμβρίου, ανήμερα της Αγίας Λουκίας και συμπίπτει με την παγανιστική εορτή του χειμερινού ηλιοστάσιου (σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο) ή αλλιώς τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου. Νεαρά κορίτσια, συνήθως τα μεγαλύτερα κορίτσια του κάθε σπιτιού, ντυμένα με λευκά φορέματα, κόκκινη ζώνη και ένα στεφάνι με στερεωμένα κεριά στο κεφάλι, παρελαύνουν «φωτίζοντας» το δρόμο μέσα από το βαθύ σκοτάδι του χειμώνα πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι, προσφέροντας ζεστό καφέ και κουλουράκια, ενώ τραγουδά παλιά κάλαντα με τον σκοπό του λαϊκού ναπολιτάνικου τραγουδιού “Σάντα Λουτσία”. Σε μερικές επαρχίες της Σουηδίας οι κάτοικοι των χωριών συνηθίζουν ανήμερα τα Χριστούγεννα να ρίχνουν έξω από τα σπίτια και τα χωράφια τους σιτάρι, για να γιορτάσουν μαζί τους και τα πουλιά.

Η παραμονή των Χριστουγέννων, αποτελεί τη σημαντικότερη μέρα των χριστουγεννιάτικων εορτασμών για τους Σουηδούς. Το εορταστικό γεύμα περιλαμβάνει κρύο ψάρι, διάφορα είδη κρεατικών, αλλαντικά, λάχανο και παραδοσιακό ρυζόγαλο. Κατά το έθιμο του doppa i grytan (βούτηγμα στην κατσαρόλα), όλα τα μέλη της οικογένειας βουτάνε μαύρο ψωμί σε μια κατσαρόλα με ζουμί από χοιρινό, λουκάνικο και μοσχάρι. Υπενθυμίζονται με αυτόν τον τρόπο όσοι βρίσκονται σε ανάγκη και πεινάνε, μέσα σε τόση αφθονία.

Μετά το φαγητό, όλοι συγκεντρώνονται γύρω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο για να ανοίξουν τα δώρα τους. Τα δώρα τα φέρνει ο «Jultomten», ένας χριστουγεννιάτικος καλικάντζαρος, παρόμοιος σε εμφάνιση με νάνο ή με τον Άγιο Βασίλη, ο οποίος, σύμφωνα με τον μύθο ζει στα δάση ή στις φάρμες, ενσαρκώνει τα πνεύματα των προγόνων της οικογένειας, χτυπώντας την πόρτα. Τον ρόλο καλείται κάθε χρόνο να παίξει μυστικά κάποιο από τα υπόλοιπα μέλη της οικογενείας. Ο Jultomten προστατεύει την οικογένεια και το βιός της.

Ένα ιδιαίτερο χριστουγεννιάτικο σύμβολο για τους Σουηδούς αποτελεί το «julbocken», σε ελεύθερη μετάφραση μια «χριστουγεννιάτικη κατσίκα», φτιαγμένη από άχυρα. Ίσως να έχει καταβολές από τη λατρεία των σκανδιναβικών θεοτήτων, ενώ πιστεύεται ότι μπορεί η καταγωγή του εθίμου να είναι γερμανική και μάλιστα ειδωλολατρική. Άλλοι, πάλι, θεωρούν ότι συνδέεται με τη λατρεία του Νορβηγού θεού Θορ, ο οποίος ταξίδευε στον ουρανό με ένα άρμα που το οδηγούσαν δυο κατσίκες. Η «χριστουγεννιάτικη κατσίκα» χρησιμοποιείται πλέον ως στολίδι, θεωρείται ότι προστατεύει το σπίτι και συνήθως τοποθετείται είτε πάνω στο δέντρο ή κάτω από αυτό. Στην πόλη Gavle, μάλιστα, κάθε χρόνο από το 1966, κατασκευάζεται ένα τέτοιο σύμβολο, ύψους περίπου 13 μέτρων, το οποίο προορίζεται να καεί σε δημόσια τελετή την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Η πόλη δε σταμάτησε να στήνει την κατσίκα κάθε χρόνο και οι βάνδαλοι να προσπαθούν να την κάψουν, μέχρι που έγινε έθιμο. Μέχρι τον Μάιο του 2011 η κατσίκα έχει καεί 25 φορές. Το κάψιμο του “τράγου Γκέφλε” είναι ένα παιχνίδι που έχει γίνει και στοίχημα για το αν θα επιβιώσει από το 1988.

Παραδοσιακά, οι Σουηδοί μένουν στην εκκλησία μέχρι τα ξημερώματα των Χριστουγέννων, ενώ παλιότερα ήταν έθιμο ο αγώνας δρόμου προς ή από την εκκλησία και ο νικητής θεωρούνταν ο τυχερός της χρονιάς…

Οι γιορτές στην Σουηδία λήγουν επίσημα στις 13 Ιανουαρίου και οι Σουηδοί ξεστολίζουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Ο λόγος είναι ότι όταν βασιλιάς της χώρας ήταν ο Κνούτος, περίπου πριν από 1000 χρόνια, αποφάσισε πως ο εορτασμός των Χριστουγέννων πρέπει να κρατάει 20 ημέρες αντί για 12!!!

Ένα ιδιαίτερο έθιμο που έχουν οι Σουηδοί είναι ότι κάθε χρόνο στις 3 μ.μ. στην Παραμονή των Χριστουγέννων, περίπου η μισή Σουηδία παρακολουθεί στην τηλεόραση το επεισόδιο του Walt Disney το 1958 «Από όλους μας σε όλους σας», γνωστό στα σουηδικά ως «Kalle Anka och hans vänner önskar God Jul», ο τίτλος μεταφράζεται σε «Ο Donald Duck και οι φίλοι του σας εύχονται Καλά Χριστούγεννα». Από το 1959, το επεισόδιο παίζεται στην τηλεόραση κάθε χρόνο στις 24 του μήνα, την ίδια ώρα, χωρίς διαφημιστικά διαλείμματα.

Τσεχία

Στην Τσεχία η 4η Δεκεμβρίου, ημέρα της εορτής της Αγίας Βαρβάρας είναι αφιερωμένη στη μάρτυρα της περιόδου των πρώτων διωγμών των Χριστιανών. Από άκρη σε άκρη της Χώρας κόβονται κλαδιά κερασιάς και διατηρούνται στο νερό. Εάν έχουν ανθίσει μέχρι τα Χριστούγεννα φέρνουν καλή τύχη και πιθανόν ευνοϊκές προοπτικές για γάμο μέσα στην επόμενη χρονιά. Τα κλαδιά της κερασιάς μαζί με μικρά φυτά Αλεξανδριανών και άλλα γιορτινά στολίδια τοποθετούνται μέσα σε ψάθινα καλάθια, συνθέτοντας δημιουργίες παραδοσιακού και μοντέρνου στυλ που κοσμούν το γιορτινό τραπέζι.

Το παράξενο έθιμο έχει να κάνει με τις γυναίκες που θέλουν να μάθουν τα ερωτικά τους για τη χρονιά που έρχεται. Οι προβληματισμένες υποψήφιες νύφες στέκονται με την πλάτη κολλημένη σε μια πόρτα και πετούν ένα από τα παπούτσια τους στον αέρα ώστε να φτάσει σε ύψος ακριβώς πάνω από τον ώμο. Αν εκείνο προσγειωθεί με τη μύτη να κοιτάει την πόρτα, τότε η γυναίκα πρόκειται να παντρευτεί μέσα στην επόμενη χρονιά. Στην αντίθετη περίπτωση (αν το τακούνι κοιτάει την πόρτα), το δαχτυλίδι θα αργήσει έναν ακόμη χρόνο να «εμφανιστεί».

Φιλανδία

Και φτάσαμε στη Φιλανδία… Ποιος δεν έχει ακούσει για το Ροβανιέμι; Το πρώτο σπίτι του Άγιου Βασίλη ήταν στο Korvatunturi και το 1985, το Ροβανιέμι ανακηρύχθηκε επίσημη πατρίδα του Άγιου Βασίλη. Τα κύρια αξιοθέατα της Φιλανδίας είναι ο Αρκτικός Κύκλος, το Santa’s House of Snowmobiles, το γραφείο Άγιου Βασίλη και το Βόρειο σέλας. Μια λευκή γραμμή που υποδηλώνει τον Αρκτικό Κύκλο (στη θέση του το 1865) είναι ζωγραφισμένη στο πάρκο. Οι επισκέπτες μπαίνουν επίσημα στην περιοχή της Αρκτικής όταν διασχίζουν τη γραμμή. Η γραμμή είναι ένα πολύ δημοφιλές φωτογραφικό σημείο για τους επισκέπτες. Το Santa’s House of Snowmobiles είναι ένα μουσείο για την ιστορία και την εξέλιξη των snowmobiles στις περιοχές της Αρκτικής. Το γραφείο του Άγιου Βασίλη βρίσκεται μέσα στο κεντρικό κτίριο του χωριού, για να μπορούν οι επισκέπτες να τραβήξουν φωτογραφίες και να συνομιλήσουν με τον Άγιο Βασίλη κάποιες συγκεκριμένες ώρες. Το Βόρειο σέλας είναι γνωστό και ώς Aurora Borealis. Τα Βόρεια Φώτα παρατηρούνται περίπου 150 νύχτες σε ένα χρόνο από τα μέσα Αυγούστου έως τις αρχές Απριλίου. Σύμφωνα με την επιστήμη, προκαλείται από ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια από τον ήλιο που συγκρούονται με μόρια αέρα στην ατμόσφαιρα της Γης και εκτρέπονται από το μαγνητικό πεδίο της Γης. Αυτή η διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα την εκπομπή πολύχρωμου φωτός, ορατή τη νύχτα. Το πράσινο είναι το πιο συνηθισμένο χρώμα σε αυτήν τη διαδικασία, ενώ κόκκινο, ροζ, μοβ, κίτρινο και ακόμη και μπλε μπορεί επίσης να παρατηρηθεί. Όλα αυτά κατατάσσουν τη Φιλανδία ίσως στον πιο μαγευτικό χριστουγεννιάτικο προορισμό!

Στη Φιλανδία η 24η Δεκεμβρίου είναι η σημαντικότερη ημέρα της περιόδου των Χριστουγέννων. Οι εορτασμοί αρχίζουν το μεσημέρι, οπότε σύμφωνα με τη μεσαιωνική παράδοση η ειρήνη των Χριστουγέννων καλείται να ξεπροβάλει με κάθε επισημότητα στη πόλη «Turku» της Φιλανδίας. Παραδοσιακά η μέρα αυτή είναι αφιερωμένη στη μνήμη των νεκρών και μια επίσκεψη στο νεκροταφείο την παραμονή των Χριστουγέννων αποτελεί πατροπαράδοτο έθιμο. Κατά τη διάρκεια εκείνης της νύχτας τα καλυμμένα από χιόνι νεκροταφεία μετατρέπονται σε εντυπωσιακές φωτεινές θάλασσες από κεριά. Τα κεριά και τα εποχικά φυτά διακόσμησης όπως το “αλεξανδριανό” δημιουργούν τη κατάλληλη ατμόσφαιρα για τον εορτασμό των Χριστουγέννων σε οικογενειακό πάντα περιβάλλον.

Τα Χριστούγεννα στη Φιλανδία, εκτός τη θρησκευτική τους διάσταση, είναι μια οικογενειακή γιορτή. Οι προετοιμασίες γίνονται αρκετό καιρό πριν. Η περίοδος των χριστουγεννιάτικων διακοπών αρχίζει από το Δεκέμβριο ή ακόμα και τα τέλη Νοεμβρίου, όταν τα μαγαζιά ξεκινούν να διαφημίζουν διάφορα δώρα. Όμορφες διακοσμήσεις και τραγούδια εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο καθώς τα Χριστούγεννα πλησιάζουν και τα παιδιά μετράνε αντίστροφα τις μέρες για τη μεγάλη γιορτή με ειδικά ημερολόγια (Αdvent calenders). Η μέρα πριν την Παραμονή Χριστουγέννων (aatonaatto) είναι μέρα αργίας για τα σχολεία και άλλους δημόσιους χώρους και την Παραμονή (jouluaatto) τα μαγαζιά κλείνουν νωρίς. Η ημέρα των Χριστουγέννων και η επόμενη της (Tapaninpaina, “St.Stephen’s Ray) είναι υποχρεωτικά δημόσιες αργίες στη Φιλανδία. Τα σχολεία συνεχίζουν τις διακοπές μέχρι και τη νέα χρονιά.

Από τον μεσαίωνα την περίοδο αυτή γιορτάζεται Η Διακήρυξη της Ειρήνης των Χριστουγέννων, μία παράδοση που γιορτάζεται ανελλιπώς κάθε χρόνο, εκτός από το 1939 που δεν εορτάστηκε εξαιτίας του πολέμου Φιλανδίας-Ρωσίας. Αυτό είναι ένα έθιμο σε πολλές κωμοπόλεις και μεγαλουπόλεις. Η πιο διάσημη απ’ αυτές τις διακηρύξεις γίνεται στην παλιά σπουδαία πλατεία που ονομάζεται Old Great Square στην πόλη Turku, πρώην πρωτεύουσα της Φιλανδίας. Από εκεί γίνεται ζωντανή αναμετάδοση στο Φιλανδικό ραδιόφωνο (από το 1935) και στην τηλεόραση. Η τελετή διακήρυξης ξεκινάει με τον ύμνο ”Jumala ompi linnamme” (στα Αγγλικά: Martin Luther’s A Mighty Fortress Is Our God) και συνεχίζεται με τη Διακήρυξη της Χριστουγεννιάτικης Ειρήνης, η οποία διαβάζεται από μια περγαμηνή. Η τελετή τελειώνει με τρομπέτες που παίζουν τον φιλανδικό εθνικό ύμνο «Maamme and Potilaister marssi» με τα πλήθη να τραγουδάνε όταν η μπάντα παίζει. Στις μέρες μας, διακηρύσσεται επίσης η Χριστουγεννιάτικη Ειρήνη για τα ζώα του δάσους και έτσι σταματά το κυνήγι κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων σε πολλές πόλεις και δήμους.

Οι Φιλανδοί κάνουν γενική καθαριότητα πριν από τα Χριστούγεννα και προετοιμάζουν ιδιαίτερα εδέσματα για τη γιορτινή περίοδο. Μια δέσμη από ξηρούς καρπούς, δημητριακά και σπόρους, δένεται σε ένα στύλο στον κήπο για να τρέφονται τα πουλιά. Οι άνθρωποι κόβουν έλατα ή τα αγοράζουν με σκοπό να τα στολίσουν πριν την παραμονή των Χριστουγέννων. Το “χριστουγεννιάτικο δέντρο” είναι παραδοσιακά διακοσμημένο με κεριά που λάμπουν, μήλα και άλλα φρούτα, καραμέλες, σημαιάκια, βαμβάκι και πούλιες. Προστίθενται, επίσης, διάφορα διακοσμητικά, όπως αστέρια και μπάλες. Τα κεριά δεν χρησιμοποιούνται πλέον και έχουν αντικατασταθεί με λαμπάκια. Ένα αστέρι που συμβολίζει το αστέρι της Βηθλεέμ τοποθετείται στην κορυφή του δέντρου. Λίγο πριν από την έναρξη των εορταστικών εκδηλώσεων των Χριστουγέννων, οι άνθρωποι συνηθίζουν να κάνουν ένα ατμόλουτρο (σάουνα). Η παράδοση αυτή είναι βασισμένη σε μία αντίληψη που υπήρχε πριν από τον 20ο αιώνα, κατά την οποία τα πνεύματα των νεκρών επέστρεφαν και έκαναν ατμόλουτρο. Στη συνέχεια, ντύνονται με καθαρά ρούχα για το δείπνο των Χριστουγέννων το οποίο συνήθως σερβίρεται μεταξύ 5-7 μ.μ ή πιο παραδοσιακά με την εμφάνιση του πρώτου αστεριού στον ουρανό. Το πιο παραδοσιακό φαγητό του φιλανδικού χριστουγεννιάτικου δείπνου είναι το χοιρινό ή το ψητό γουρουνόπουλο και εναλλακτικά η γαλοπούλα. Δημοφιλή είναι επίσης πολλά είδη μαγειρευτών φαγητών. Άλλα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα πιάτα περιλαμβάνουν βραστό μπακαλιάρο και σερβίρεται με ρέγγα, τουρσί και λαχανικά. Τα πιο δημοφιλή επιδόρπια είναι μαρμελάδες από δαμάσκηνα, σούπες φρούτων, κουάκερ ρυζιού με κανέλα, ζάχαρη και κρύο γάλα.

Αμερική  

Αργεντινή

Τη νύχτα των Χριστουγέννων, οι νέοι βγαίνουν στους δρόμους και πυροβολούν με το όπλο τους! Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στην Αργεντινή οι γυναίκες φορούν έντονα ροζ εσώρουχα για να κερδίσουν στον έρωτα τη χρονιά που μπαίνει –στη χειρότερη, τουλάχιστον θα φορούν όμορφα εσώρουχα. Ακόμη, στις 12 ακριβώς κάνουν ένα βήμα με το δεξί τους πόδι για να ξεκινήσει η χρονιά με το δεξί.

Τα παιδιά της Αργεντινής έχουν σαν έθιμο να τοποθετούν ένα παπούτσι κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο ή δίπλα από το κρεβάτι τους περιμένοντας τους Μάγους (The Magi). Οι Μάγοι φτάνουν το βράδυ στις 5 Ιανουαρίου, παραμονή των Θεοφανίων, που είναι και η επίσημη γιορτή στην Αργεντινή. Τα παιδιά αφήνουν γάλα και μπισκότα για τους Μάγους για να φάνε από το μεγάλο τους ταξίδι, σανό και νερό έξω από την πόρτα του σπιτιού τους για να ταΐσουν τα άλογα τους. 

Βενεζουέλα

Στο Καράκας της Βενεζουέλας οι θρησκευτικοί εορτασμοί των Χριστουγέννων διαρκούν κάθε χρόνο από τις 16 του Δεκέμβρη μέχρι την παραμονή. Τα πρωινά εκείνων των ημερών, πραγματοποιούνται εκκλησιαστικές λειτουργίες μεγάλης κλίμακας στις οποίες οι άνθρωποι καλούνται να πάνε με πατίνια roller! Η κυκλοφορία αυτοκινήτων απαγορεύεται σε πολλούς δρόμους μέχρι τις 8 η ώρα το βράδυ προκειμένου οι άνθρωποι να χρησιμοποιούν τα πατίνια τους ελεύθερα όλες τις μέρες. Το έθιμο μάλιστα υπαγορεύει στα μικρά παιδιά να παίρνουν μια μεγάλη κλωστή, να δένουν τη μία άκρη στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού τους και την άλλη να την αφήσουν να κρέμεται έξω από τα παράθυρά τους. Το άλλο πρωί, οι άνθρωποι που περνούν με τα πατίνια έξω από το παράθυρό τους, τραβούν την κλωστή για να τους ξυπνήσουν και να μεταφέρουν το χαρμόσυνο μήνυμα. Η μέρα τελειώνει με τον ήχο των καμπανών της εκκλησίας και με την μάζα να μαζεύεται για ένα μεγάλο γιορτινό τραπέζι. Το έθιμο συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Βραζιλία

Εδώ δεν χτυπούν κατσαρόλες, αλλά συνηθίζουν να φορούν άσπρα όταν μπαίνει ο χρόνος, προκειμένου να διώξουν το “κακό”. Ακόμη, η παράδοση λέει ότι πρέπει να πηδήξουν 7 κύματα -ένα για κάθε ημέρα της εβδομάδας- για καλή τύχη. Τέλος, οι Βραζιλιάνοι έχουν μια δημοφιλή θεά στους μύθους τους, την Iemanja, η οποία ελέγχει τη θάλασσα και της αρέσουν τα δώρα. Γι’ αυτό και την Πρωτοχρονιά ή την παραμονή της πετούν λουλούδια στη θάλασσα, ελπίζοντας να μην τα στείλει πίσω.

Γουατεμάλα

Κάθε χρόνο στις 7 Δεκεμβρίου, 6 η ώρα το απόγευμα οι κάτοικοι ανάβουν φωτιές για να «κάψουν τον διάβολο» και να ξεκινήσει έτσι η χριστουγεννιάτικη περίοδος. Η παράδοση έχει ιδιαίτερη σημασία στην πόλη της Γουατεμάλας, σύμφωνα με το National Geographic. Η παράδοση εξελίχθηκε από μια απλή φωτιά στο κάψιμο μιας διαβολικής φιγούρας για την γιορτή της Παναγίας.

Γροιλανδία

Παρόλο που συνήθως οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο ετοιμάζουν παραδοσιακά το γεύμα των Χριστουγέννων, στη Γροιλανδία συμβαίνει το αντίθετο – οι άνδρες κάνουν το τραπέζι στις γυναίκες. Το κυρίως πιάτο είναι το «mattak» δηλαδή ένα πιάτο με λίπος φάλαινας και το «kiviak», κρέας από το θαλάσσιο πτηνό τυλιγμένο σε δέρμα φώκιας το οποίο σερβίρεται μόλις αρχίζει να αποσυντίθεται. Το επιδόρπιο είναι λίγο πιο οικείο: χυλός γαρνιρισμένος με βούτυρο, κανέλα και ζάχαρη.

ΗΠΑ

Το Rockefeller Center Christmas Tree είναι ένα μεγάλο χριστουγεννιάτικο δέντρο που τοποθετείται κάθε χρόνο στο Rockefeller Center, στο Midtown Manhattan, Νέα Υόρκη, Ηνωμένες Πολιτείες. Το δέντρο ανεγέρθηκε στα μέσα Νοεμβρίου και φωτίστηκε σε δημόσια τελετή την Τετάρτη μετά την ημέρα των ευχαριστιών Από το 1997, ο φωτισμός μεταδίδεται ζωντανά, σε εκατοντάδες εκατομμύρια, την τηλεοπτική εκπομπή των Χριστουγέννων του NBC στο Rockefeller Center την Τετάρτη μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών. Η τελετή φωτισμού δέντρων προβάλλεται στο τέλος κάθε εκπομπής, μετά από ζωντανή ψυχαγωγία και το δέντρο φωτίζεται από τον τρέχοντα Δήμαρχο της Νέας Υόρκης και ειδικούς καλεσμένους. Υπολογίζεται ότι 125 εκατομμύρια άνθρωποι επισκέπτονται το αξιοθέατο κάθε χρόνο. Το δέντρο, συνήθως ερυθρελάτης Νορβηγίας ύψους 69 έως 100 πόδια (21 έως 30 μέτρα), αποτελεί εθνική παράδοση κάθε χρόνο από το 1933.

Μια χριστουγεννιάτικη παράδοση στην πόλη εδώ και πολλά χρόνια ήταν η διακόσμηση ολόκληρης της πόλης με χριστουγεννιάτικα φώτα. Η εκδήλωση ονομάζεται Christmas Town USA. Το Christmas Town USA περιέχει 375 αναμμένα δέντρα και πάνω από 200 στεφάνια που συνδέονται με πόλους φωτός της πόλης. Τα φώτα προσελκύουν επισκέπτες από όλη τη χώρα και είναι μια από τις μεγαλύτερες παραστάσεις φωτός στις ΗΠΑ. Ξεκίνησε το 1956 με τη βοήθεια του Pharr Yarns, του μεγαλύτερου εργοδότη και ιδιοκτήτη γης στην πόλη, πολλά δέντρα και κτίρια στην πόλη καλύπτονται από χριστουγεννιάτικα φώτα και κάποια μορφή διακόσμησης. Πάνω από 600.000 οχήματα επισκέπτονται κάθε χρόνο. Τα φώτα συντηρούνται εξ ολοκλήρου από εθελοντές από την κοινότητα και δεν χρεώνεται είσοδος. Η McAdenville ιδρύθηκε το 1881. Ονομάστηκε από τον Rufus Yancey McAden, πρόεδρο της McAden Mills, του κλωστοϋφαντουργικού της πόλης. Ο McAden είχε υπηρετήσει στο House of Commons της Βόρειας Καρολίνας από το 1862 έως το 1867, και ήταν Πρόεδρος της Βουλής το 1866. Ήρθε στο Σαρλότ το 1867 για να γίνει πρόεδρος της διετούς πρώτης Εθνικής Τράπεζας.

Ισημερινός

Μια περίεργη παράδοση διαιωνίζεται στον Ισημερινό την Πρωτοχρονιά: φτιάχνουν κούκλες που μοιάζουν με σκιάχτρα και τις καίνε για να δείξουν ότι αποχωρίζονται τον παλιό χρόνο και τις κακές στιγμές και καλωσορίζουν τον καινούργιο. Υπάρχει, όμως, και πιο περίεργο σημείο της παράδοσης: οι άντρες ντύνονται ως… χήρες της κούκλας που καίγεται και βγαίνουν στο δρόμο να ζητιανέψουν χρήματα προκειμένου να σώσουν τον άντρα τους που καίγεται.

Καναδάς

Στον Καναδά, τα Χριστούγεννα ανήκουν δικαιωματικά στα παιδιά. Το καναδέζικο ταχυδρομείο έχει δημιουργήσει ειδικό ταχυδρομικό κώδικα (H0H 0H0), για να μπορούν τα παιδιά να στέλνουν τα γράμματά τους στον Άι Βασίλη και οι εργαζόμενοι απαντούν στα γράμματά τους. Μέσα σε 27 χρόνια μάλιστα, έχουν απαντηθεί 15 εκατομμύρια γράμματα.

Ένα άλλο πρωτότυπο έθιμο είναι τα Canadian Pacific Holiday Train, τα οποία κάθε χρόνο από το 1998 φορούν τα γιορτινά τους κι εντυπωσιάζουν τον κόσμο! Κάθε χρόνο φωτίζονται με πολύχρωμα LED και κάνουν τις διαδρομές τα Χριστούγεννα ακόμα πιο γιορτινές… Η ιδέα ξεκίνησε το 1998 όταν δύο συρμοί στολίστηκαν με φώτα και κάθε χρόνο, από τότε μέχρι και σήμερα, συνεχίζεται το έθιμο, που συνδυάζεται με διάφορες εκδηλώσεις στους σταθμούς…

Κολομβία

Η Dia de las Velitas σηματοδοτεί την έναρξη της περιόδου των Χριστουγέννων σε όλη την Κολομβία. Προς τιμήν της Παναγίας και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, οι άνθρωποι τοποθετούν κεριά και φωτισμένα φανάρια από χαρτί στα παράθυρά τους, μπαλκόνια και αυλές. Η παράδοση των κεριών έχει αυξηθεί και τώρα ολόκληρες πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη τη χώρα που φωτίζεται σαν περίτεχνη οθόνη. Οι γειτονιές ανταγωνίζονται για να δούμε ποιος μπορεί να δημιουργήσει την πιο εντυπωσιακή σύνθεση.

Μεξικό

Τα χριστουγεννιάτικα έθιμα στο Μεξικό έχουν επιρροές από παραδόσεις αυτοχθόνων πληθυσμών, ισπανικών εθίμων και άλλων εξωγενών επιρροών. Επισήμως, οι εορτασμοί ξεκινούν, στις 16 Δεκεμβρίου, με το έθιμο των «Las Posadas». Πρόκειται για την αναπαράσταση της ιστορίας της Μαρίας και του Ιωσήφ, οι οποίοι έψαχναν καταφύγιο στη Βηθλεέμ. Το έθιμο εκτυλίσσεται, κυρίως, στις αγροτικές περιοχές, από παιδιά και έχει τη μορφή παρέλασης. Τα παιδιά που συμμετέχουν περιφέρονται στις γειτονιές κρατώντας κεριά και μια ξύλινη σανίδα, στην οποία βρίσκονται τοποθετημένες «φιγούρες» από τα γεγονότα της Γέννησης του Χριστού. Σε κάποιες περιπτώσεις τον Ιωσήφ και τη Μαρία ενσαρκώνουν τα ίδια τα παιδιά. Συνολικά πραγματοποιούνται εννέα τέτοιες παρελάσεις, με την τελευταία να υλοποιείται την Παραμονή των Χριστουγέννων. Μετά, ακολουθεί το έθιμο του σπασίματος της «Piñata», όπου τα παιδιά που συμμετείχαν στις «posadas» σπάνε ένα χάρτινο δοχείο σε σχήμα αστεριού, γεμάτο γλυκίσματα, χρησιμοποιώντας ένα κοντάρι. Το δοχείο αντιπροσωπεύει τον διάβολο και το κοντάρι την χριστιανική πίστη, η οποία υπερνικά το κακό.

Την παραμονή των Χριστουγέννων, αφού ολοκληρώνεται και το σπάσιμο της «piñata», ακολουθεί το μεγάλο εορταστικό γεύμα, στο οποίο σερβίρονται διάφορα παραδοσιακά πιάτα, όπως το «pozole» (μια παχύρευστη σούπα από καλαμπόκι, κοτόπουλο ή χοιρινό και τσίλι), τα «romeritos» (πράσινα λαχανικά μαγειρεμένα με σάλτσα ελιάς, πατάτες και γαρίδες) και τα «bunuelos» (τηγανητή ζύμη περιχυμένη με ζάχαρη και κανέλα), ενώ το «ponche» (ένα ζεστό χριστουγεννιάτικο punch από φρούτα) και το«rompone» (κάτι σαν egg nog με ρούμι) ρέει άφθονο. Μετά, όλοι κατευθύνονται στην εκκλησία για την τελευταία μεταμεσονύκτια λειτουργία πριν τα Χριστούγεννα («Misa de Gallo»).

Ένα ακόμη ιδιαίτερο μεξικάνικο χριστουγεννιάτικο έθιμο αποτελούν τα «Pastorelas». Πρόκειται για χριστουγεννιάτικα θεατρικά έργα, κωμικού χαρακτήρα, παιγμένα, στα οποία αναπαριστάται το ταξίδι των τριών μάγων να βρουν το Θείο Βρέφος, οι πειρασμοί που ρίχνει ο διάβολος στο διάβα τους και η επικράτηση του καλού με τη συνδρομή του Αρχάγγελου Μιχαήλ. Τα δώρα στο Μεξικό τα φέρνει είτε ο Άγιος Βασίλης την παραμονή των Χριστουγέννων, είτε οι Τρεις Μάγοι στη γιορτή των Θεοφανίων στις 6 Ιανουαρίου, οπότε και σύμφωνα με το έθιμο τα παιδιά αφήνουν την προηγούμενη νύχτα ένα παπούτσι στην πόρτα από όπου θα μπουν οι μάγοι. Η χριστουγεννιάτικη εορταστική περίοδος ολοκληρώνεται στις 2 Φεβρουαρίου με τη γιορτή της «La Candelaria», αφιερωμένη στην παρουσίαση του μικρού Ιησού στον Ναό της Ιερουσαλήμ.

Χιλή

Για να έχουν μια χρονιά γεμάτη δουλειά και λεφτά, οι Χιλιανοί τρώνε μια κουταλιά φακές. Παρά τις φακές, όμως, η χώρα παρουσιάζει μια από τις πιο μεγάλες ανισοκατανομές του πλούτου σε παγκόσμιο επίπεδο. Για να διώξουν την κακή ενέργεια, επίσης, σκουπίζουν το σπίτι, διώχνοντας τα σκουπίδια προς τα έξω.

Ωκεανία

Αυστραλία

Όλοι ξέρουμε ότι τα Χριστούγεννα σε χώρες όπως η Αυστραλία είναι εντελώς διαφορετικά. Όταν σκεπτόμαστε το Δεκέμβριο και τα Χριστούγεννα η σκέψη μας πάει στο κρύο, το χιόνι, τον Αϊ-Βασίλη να κατεβαίνει από χιονισμένες καμινάδες… Όχι όμως στην Αυστραλία… Εκεί τα Χριστούγεννα αποτελούν κομμάτι του καλοκαιριού! Όλα τα έθιμα έχουν διαμορφωθεί ώστε να ταιριάζουν με τον καιρό του τόπου. Ποιος δεν έχει δει σε βίντεο τον αυστραλό Αϊ-Βασίλη να βγαίνει από τη θάλασσα ή να βρίσκεται πάνω σε τζετ σκι;

Δεν είναι λίγοι και αυτοί που πηγαίνουν για σερφ ή απλώς κάνουν μπάνιο στη θάλασσα και κάθονται στην παραλία με αγιοβασιλιάτικους σκούφους! Σε ότι αφορά το γιορτινό τραπέζι των Αυστραλών, πραγματοποιείται με τη χρήση μπάρμπεκιου, με το μενού να αποτελείται από κρύα πιάτα. Δε λείπουν και οι χριστουγεννιάτικες εορταστικές παρελάσεις, όπου παρελαύνουν άρματα και Άγιοι Βασίληδες, αλλά και αθλητικές εκδηλώσεις, όπως ένας αγώνας κρίκετ μεταξύ εθνικών ομάδων στη Μελβούρνη και ο ετήσιος αγώνας ιστιοπλοΐας από το Σίδνεϊ στο Χόμπαρτ.

Νέα Ζηλανδία

Νομίζετε πως όλα τα χριστουγεννιάτικα δέντρα είναι ίδια σε όλο τον κόσμο; Ξανασκεφτείτε το καθώς στη Νέα Ζηλανδία υπάρχει ένα πανέμορφο δέντρο ονόματι pohutukawa με τεράστιες ρίζες και φωτεινά λουλούδια που κερδίζει τις καρδιές των κατοίκων και το στολίζουν σε εκκλησίες και σπίτια με χαρούμενα χρώματα Το δέντρο πλέον έχει αναγνωριστεί ως το σύμβολο των Χριστουγέννων στη Νέα Ζηλανδία και απαντάται σε κάρτες, διακοσμήσεις ακόμα και στα κάλαντα που τραγουδάνε τα παιδιά στο σχολείο!

Αφρική

Αιθιοπία

Η Αιθιοπία υπήρξε από τις πρώτες αυτοκρατορίες που υιοθέτησαν τον χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία του κράτους τον 4ο αιώνα μ.Χ. Η Αιθιοπική Ορθόδοξη Εκκλησία ακολουθεί το δικό της ημερολόγιο. Τηρείται νηστεία 43 ημερών, η οποία ονομάζεται «Η νηστεία των προφητών» («Tsome Nebiyat») και εν συνεχεία γιορτάζουν τα Χριστούγεννα («Genna») στις 7 Ιανουαρίου. Το αιθιοπικό χριστουγεννιάτικο γεύμα περιλαμβάνει βραστό κρέας, συνοδευόμενο από λαχανικά, πικάντικο τσίλι, αιθιοπικό παραδοσιακό ψωμί και 12 βραστά αυγά που συμβολίζουν την αιωνιότητα.Βόρεια της χώρας υπάρχει η πόλη Λαλιμπέλα (Lalibela), μια πόλη γνωστή για τις 11 μονολιθικές εκκλησίες της, οι οποίες έχουν ανακηρυχθεί από την Unesco ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Κατά τη διάρκεια των εορτασμών των Χριστουγέννων, την πόλη επισκέπτονται χιλιάδες προσκυνητές απ’ όλη τη χώρα, ντυμένοι με παραδοσιακές λευκές φορεσιές. Η λειτουργία των Χριστουγέννων ξεκινάει τα μεσάνυχτα της παραμονής και ολοκληρώνεται το επόμενο πρωί ανήμερα. Ιερείς, ντυμένοι με λευκά τουρμπάνια και πολύχρωμους μανδύες, κρατώντας μεταλλικά σέιστρα (κάτι σαν μουσικά όργανα), ψέλνουν όλοι μαζί. Στην εξοχή, επιπλέον, οι Αιθίοπες έχουν ως έθιμο να παίζουν ένα παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο παιχνίδι, το οποίο αποκαλούν «Ye Genna Chewata» και είναι παρόμοιο με το χόκεϊ επί χόρτου. Στις 19 Ιανουαρίου, 12 ημέρες μετά τα Χριστούγεννα, οι Αιθίοπες γιορτάζουν τα Θεοφάνια, με εορτασμούς («Timkat»), οι οποίοι διαρκούν τρεις ημέρες.

Νότια Αφρική

Όταν σκεφτόμαστε για χριστουγεννιάτικο φαγητό, από τα πρώτα που έρχονται στο μυαλό είναι το γουρουνόπουλο και η γαλοπούλα, πάντα όλα γεμιστά και με πολλές θερμίδες… Στη Νότια Αφρική, όμως, μια είναι η λιχουδιά που τρελαίνει μικρούς και μεγάλους. Τηγανητές κάμπιες! Ένα συγκεκριμένο είδος αυτοκρατορικής κάμπιας που ζει στα έλατα και είναι μέσα στη… χριστουγεννιάτικη γεύση, προσφέροντας τύχη την επόμενη χρονιά σε όποιον καταφέρει να την καταπιεί.

Ασία

Ιαπωνία

Οι Ιάπωνες, χωρίς να έχουν βέβαια τα Χριστούγεννα στη θρησκεία τους, αλλά επηρεασμένοι από τη δυτική μόδα, έχουν ένα διατροφικό έθιμο, που τους θέλει να τρώνε τα διάσημα κοτόπουλα KFC, που έχει επικρατήσει χάρη σε μία πολύ επιτυχημένη διαφήμιση της εταιρίας το 1974. Σύμφωνα με τη Smithsonian, όταν μια ομάδα τουριστών δεν μπορούσε να βρει γαλοπούλα για τα Χριστούγεννα και επέλεξε την KFC, η εταιρεία το είδε ως μια υπέροχη ευκαιρία μάρκετινγκ και διαφήμισε το πρώτο της χριστουγεννιάτικο γεύμα: κοτόπουλο και κρασί για το ποσό των 10 δολαρίων. Σήμερα, το δείπνο των Χριστουγέννων στα KFC περιλαμβάνει κέικ και σαμπάνια και κοστίζει περίπου 40 δολάρια. Πολλοί άνθρωποι κάνουν τις παραγγελίες πολύ νωρίς για να αποφύγουν τις ουρές στις οποίες μπορεί να περιμένουν μέχρι και δύο ώρες.

Το junk food έχει την τιμητική του ακόμα και αυτές τις γιορτινές μέρες, σε τέτοιο σημείο μάλιστα, που δεν είναι δυνατό να βρει κανείς ελεύθερο τραπέζι αν δεν έχει κάνει κράτηση!

Ινδία

Στην Ινδία, μόνο το 2,3% του πληθυσμού είναι Χριστιανοί, αλλά λόγω του μεγάλου πληθυσμού, μιλάμε για 25 εκατομμύρια ανθρώπους. Οι Χριστιανοί στην Ινδία γιορτάζουν με ανταλλαγές δώρων. Επειδή δεν υπάρχουν έλατα και πεύκα, στολίζουν παραδοσιακά τα δέντρα της μπανανιάς και του μάνγκο, ενώ κόβουν τα μεγάλα φύλλα και τα κλαδιά τους για να στολίσουν το σπίτι τους.

Κίνα

Αντί για χριστουγεννιάτικο δέντρο, στολίζουν τα «δέντρα του φωτός»με λαμπάκια και λουλούδια. Στην Κίνα, η 25η Δεκεμβρίου δεν είναι αργία. Ωστόσο, εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται ως δημόσια αργία στις ειδικές διοικητικές περιοχές Χονγκ Κονγκ και του Μακάου, που αποτελούν πρώην αποικίες δυτικών δυνάμεων με ονομαστή χριστιανική πολιτιστική κληρονομιά. Στην ηπειρωτική χώρα, το μικρό ποσοστό των Κινέζων πολιτών που θεωρούν τους εαυτούς τους Χριστιανούς, γιορτάζουν τα Χριστούγεννα ανεπίσημα και συνήθως ιδιωτικά. Πολλά άλλα άτομα κάνουν χριστουγεννιάτικες δραστηριότητες, παρόλο που δεν θεωρούν τους εαυτούς τους Χριστιανούς. Πολλά έθιμα, όπως η αποστολή καρτών, η ανταλλαγή δώρων και το κρέμασμα των καλτσών μοιάζουν πολύ με τις γιορτές της Δύσης.

Φιλιππίνες

Στις Φιλιππίνες ο Χριστιανισμός αποτελεί το κυρίαρχο δόγμα, με το 80,58% του πληθυσμού να δηλώνουν καθολικοί. Τα Χριστούγεννα στη χώρα αποτελούν μια από τις σημαντικότερες γιορτές και σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χριστιανικές χώρες οι εορτασμοί ξεκινούν από τον Σεπτέμβριο, όταν παραδοσιακοί στολισμοί και χριστουγεννιάτικα τραγούδια αρχίζουν να κατακλύζουν τον δημόσιο χώρο. Οι εορτασμοί ολοκληρώνονται γύρω στις 9 Ιανουαρίου, στη γιορτή των Θεοφανίων ή όπως την αποκαλούν «Ημέρα των τριών Βασιλιάδων». Τα έθιμα της χώρας αποτελούν μια μείξη τοπικών παραδόσεων και δυτικών επιρροών, αποτέλεσμα της ισπανικής και αργότερα αμερικάνικης αποικιοκρατίας.

Επισήμως, η έναρξη των χριστουγεννιάτικών εορτασμών τοποθετείται στις 16 Δεκεμβρίου, με την πρώτη από τις 9 μεταμεσονύκτιες λειτουργίες. Την παραμονή των Χριστουγέννων, στις 24 Δεκεμβρίου, οι Φιλιππινέζοι πηγαίνουν στην εκκλησία να ακούσουν την τελευταία από αυτές και στη συνέχεια συγγενείς και φίλοι μαζεύονται στα σπίτια για μια μεγάλη μεταμεσονύκτια γιορτή, στην οποία σερβίρονται παραδοσιακά εδέσματα, όπως το ψητό χοιρινό ολόκληρο και διάφορα κέικ ρυζιού. Την επόμενη μέρα, ανήμερα, επισκέπτονται μέλη της ευρύτερης οικογένειας για να αποδώσουν τα σέβη τους στους ηλικιωμένους συγγενείς ή να ζητήσουν την ευλογία τους, σε μια τιμητική χειρονομία, η οποία ονομάζεται.

Τα πολύχρωμα, φωτιζόμενα φανάρια σε σχήμα αστεριού, τα οποία συμβολίζουν το αστέρι της Βηθλεέμ, αποτελούν την πιο διαδεδομένη χριστουγεννιάτικη διακόσμηση στη χώρα και φτιάχνονται κυρίως από χαρτόνι και μπαμπού. Στην πόλη San Fernando, κάθε χρόνο διεξάγεται το«Φεστιβάλ Γιγαντιαίων Φαναριών», το οποίο διαρκεί από τις 15 Δεκεμβρίου έως τις 2 Ιανουαρίου και κατά τη διάρκεια του οποίου, στις 16 Δεκεμβρίου, διεξάγεται διαγωνισμός για το πιο εντυπωσιακό γιγαντιαίο φανάρι. Το ετήσιο αυτό φεστιβάλ είναι ιδιαίτερα δημοφιλές, συγκεντρώνοντας εκατοντάδες τουρίστες και δίνοντας στην πόλη το προσωνύμιο «Χριστουγεννιάτικη Πρωτεύουσα των Φιλιππίνων».

Η φασαρία είναι ο στόχος των κατοίκων στη Μανίλα, όπου μαζεύονται οι ντόπιοι και χτυπούν κατσαρόλες και τηγάνια, προκειμένου να… διώξουν τα κακά πνεύματα. Επίσης, ανοίγουν όλα τα φώτα του σπιτιού και λίγο πριν μπει ο χρόνος ανοίγουν όλες τις πόρτες, τα ντουλάπια και τα παράθυρα, για να τα κλείσουν μετά τα μεσάνυχτα.

Το ταξίδι ολοκληρώθηκε και ήρθε η ώρα να επιστρέψουμε. Να επιστρέψουμε στην προετοιμασία για τα δικά μας Χριστούγεννα και τη δική μας Πρωτοχρονιά! Αλήθεια, ποια χώρα ήταν αυτή που σας τράβηξε περισσότερο το ενδιαφέρον; Για ποια θα θέλατε να συζητήσετε περισσότερο με τα παιδιά σας; Εάν μπορούσατε κάποια στιγμή να περάσετε τις γιορτές σε άλλη χώρα, ποια θα διαλέγατε και γιατί; Περιμένουμε τις απόψεις σας και τα σχόλιά σας!

Πηγές:
https://www.monopoli.gr/2019/12/23/istories/epikaira/360837/xristougenniatika-ethima-ap-olo-ton-kosmo/
https://www.helppost.gr/xristougenna/ethima-xristougennon/perierga-ethima-kosmos/
https://www.ekmathisi.edu.gr/%CF%87%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%BD%CE%B9%CE%AC%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1-%CE%AD%CE%B8%CE%B9%CE%BC%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%AC-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC/
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%BD%CE%B9%CE%AC%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1_%CE%AD%CE%B8%CE%B9%CE%BC%CE%B1_%CE%B1%CE%BD%CE%AC_%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%B1
https://www.thetoc.gr/new-life/article/ta-pio-perierga-xristougenniatika-ethima-se-olo-ton-kosmo/
https://www.huffingtonpost.gr/entry/ta-10-pio-perierya-kai-asenethista-ethima-christoeyennon-apo-olo-ton-kosmo_gr_5def865de4b05d1e8a57c759
https://www.economistas.gr/eleytheros-hronos/4506_ta-pio-perierga-hristoygenniatika-ethima-toy-kosmoy
https://en.wikipedia.org/wiki/Icelandic_Christmas_folklore
https://en.wikipedia.org/wiki/Yule_goat
https://www.unblock.gr/world-news/ta-panemorfa-giortina-trena-toy-kanada/
https://www.clickatlife.gr/taksidi/story/68768
https://www.asxetos.gr/pedia/xristougenna-christmas-protoxronia/ethima-dora-kai-agios-vasilhs-world/oi-magoi-ardentini-29603.html

https://www.travelstyle.gr/xristougeniatika-ethima-ths-elladas-karavakia-gourounopoula/
https://neoskosmos.com/el/204948/christougenniatika-ethima-stin-ellada/
https://www.aftodioikisi.gr/ota/dimoi/xristougenna-poia-einai-ta-pio-dimofili-ithi-kai-ethima-stin-ellada/
https://www.helppost.gr/xristougenna/protoxronia/vasilopita-ethimo-istoria/
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B6%CE%B1%CF%81%CE%BF%CE%B9
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%AD%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%BD%CF%89%CE%BD
http://1dim-peir-ioann.ioa.sch.gr/autosch/joomla15/index.php/adventskalender/263?fbclid=IwAR2V6vaQH70G2IEa86B4PndV3_hdnQFO3QErqE2uWHYVwrxoz22BMkbHkh8

Δείτε επίσης:
Πώς τα παραμύθια βοηθούν τα παιδιά;
Παίζω με το παιδί: Είναι σημαντικό!
5 συμβουλές για τη χαμηλή αυτοεκτίμηση των παιδιών